Alles herhaalt zich, maar niks blijft hetzelfde

Een jaar geleden schreef ik op deze plek over het klimaatprobleem en het sluiten van de Britse grenzen: ‘Grenzeloos probleem. En nietsdoen is geen optie’. Pijnlijk genoeg is deze titel minstens zo toepasselijk voor het menselijke drama dat zich in Oekraïne afspeelt. Ik had nooit verwacht dat ik dit in mijn leven ooit nog een keer zou meemaken. 

Sinds midden jaren zeventig kom ik in vele landen van de voormalige Sovjet-Unie. Met ‘mijn bedrijf’ heb ik hier meerdere vestigingen en ik heb innige banden met mensen in en uit Oekraïne en Rusland. En nu zijn deze twee landen met elkaar in oorlog. Zij doden elkaar en dat kan mijn hoofd bijna niet bevatten. Je begrijpt: deze oorlog raakt mij niet alleen zakelijk maar ook persoonlijk. Het ‘nietsdoen is geen optie’ lijkt, gelukkig, een gedeeld gevoel. Het is hartverwarmend om te zien hoeveel mensen én organisaties bereid zijn om in actie te komen. Heel Nederland, zelfs heel Europa leek voor een moment eensgezind in het ruimhartig helpen van Oekraïne en de vele mensen die slachtoffer zijn van het Kremlin. 

Helaas heeft het grenzeloze probleem ook betrekking op onszelf. Want in hoeverre stellen wij paal en perk aan wat wij acceptabel vinden? We zeggen collectief nee tegen deze oorlog, zeker ook bij monde van onze vertegenwoordigers. We geven financiële en politieke steun, vangen vluchtelingen op en schenken noodzakelijke hulpgoederen. Maar ondertussen ligt het vrije, open Europa aan een Russisch infuus: Gazprom. En dus rekenen we als Europa iedere dag aan Rusland het dubbele tot tienvoudige van de Giro 555-actie voor Oekraïne af, voor ons gasverbruik. Kopen we met onze hulp dan slechts collectief ons geweten af? 

Natuurlijk is nietsdoen geen optie bij zulk menselijk lijden, dus zijn we in beweging gekomen. Maar we moeten niet vergeten naar het grote plaatje te blijven kijken. We lijken te dweilen met de kraan open. Een stromende kraan die nogal wat impact op ons klimaat heeft. Wie gaat die kraan dichtdraaien? En wat doen we als Rusland de kraan dichtdraait? De flink hoge energieprijzen zijn een weinig geruststellende voorbode. Wat mij zorgen baart is de dubbele moraal die hier speelt. Want we roepen: “Nee, een oorlog, menselijk leed, willen wij niet.” Maar wanneer de gevolgen écht iets kosten zoals onze energie, tijd, geld en (tijdelijk) welvaart dan roepen we “Nee, dit willen we ook niet.” En zo blijven we lijdzaam toekijken.

Helaas is deze dubbele moraal herkenbaar. Want als maatschappij, misschien zelfs als mensheid, gaan we op eenzelfde manier om met het klimaatprobleem. We willen best duurzaam leven maar het mag niets kosten. Daarom zou het helpen als de overheid haar verantwoordelijkheid pakt en effectieve maatregelen bedenkt. Bijvoorbeeld door brandstof niet goedkoper te maken maar juist zero-emissievoertuigen te subsidiëren. 

Op de dag dat ik deze column schrijf, heeft Zelensky onze politieke vertegenwoordigers toegesproken met een hartenkreet, een noodkreet: neem je verantwoordelijkheid want, waarschuwt hij ons: “Alles herhaalt zich…”

Henk van der Wal is eigenaar en ceo van Van der Wal en Smart Way Logistics.