‘Hoge energieprijzen zetten koel-vrieslogistiek klem’

De Nederlandse Vereniging voor Koel- en Vrieshuizen leidde tot een jaar geleden een bestaan in de luwte. Transport & Logistiek spreekt Davey Gerlings begin oktober. Volgens de in januari aangetreden Nekovri-ceo hield de branchevereniging zich vooral bezig met dienstverlening aan haar leden met brancheproducten en een kenniscentrum. Lobbyen in Den Haag en Brussel werd overgelaten aan koepelorganisaties als VNO-NCW en MKB-Nederland. Met het oplopen van de energieprijzen verschoof de focus grotendeels naar belangenbehartiging en ontstond voor Nekovri de noodzaak om meer naar buiten te treden. Doordat veruit de meeste koel-vriesbedrijven de prijsstijgingen niet kunnen doorberekenen, bevindt de koel-vrieslogistiek zich in zwaar weer. Door het aflopen van steeds meer vaste energiecontracten en de vele vraagtekens, die nog bestaan bij de aangekondigde TEK-regeling (Tegemoetkoming Energiekosten-regeling, ES) en overbruggingssteunmaatregelen, zijn de zorgen groot. “Wij zijn blij dat er eindelijk steun van het kabinet komt, maar blijven ons inzetten voor een structurele oplossing en compensatieregeling voor de torenhoge energieprijzen”, aldus Gerlings. 

Je koos wel een goed moment uit om met deze baan te beginnen. 
“Dat kun je wel zeggen. Ik kon meteen vol aan de bak. Niet dat ik het idee had dat ik rustig op de winkel kon passen. Ik vervul al zeven jaar verschillende functies bij Nekovri en wist precies wat er speelde. Het probleem met de oplopende energieprijzen begon vorig najaar al. Sindsdien ligt daar onze hoogste prioriteit.” 

Wie vertegenwoordigen jullie eigenlijk? 
“Bedrijven die koel- en vriesproducten opslaan en transporteren en/of koel- en vrieshuizen exploiteren. 115 daarvan zijn bij ons aangesloten en daarmee vertegenwoordigen wij tussen de 90 en 95 procent van de koel-vriessector in Nederland. Onder onze leden zitten kleine familiebedrijven en de Nederlandse vestigingen van grote multinationals als Americold en Lineage Logistics (dat onder andere Kloosterboer overnam, ES). Ze hebben met elkaar gemeen dat ze allemaal temperatuurgevoelige goederen opslaan voor derden – producenten, importeurs, exporteurs, groothandels en detailhandel.” 

Hoe raakt de energiecrisis jullie achterban? 
“Om te koelen en te vriezen gebruiken onze leden elektriciteit. De bedrijven die geen vast energiecontract meer hebben, worden door de explosief gestegen prijzen hard geraakt. Aan het eind van dit jaar betreft dat 90 procent van onze achterban. Er zijn Nekovri-leden die nu bijvoorbeeld € 1 miljoen per jaar aan elektra kwijt zijn, maar met de huidige tarieven straks tien of elf keer zoveel gaan betalen. Uit een enquête onder onze leden blijkt dat 84 procent de gestegen energieprijzen niet of maar gedeeltelijk kan doorberekenen. Dat betekent dat een deel van de ondernemingen, als je weet dat 30 procent van de kostprijs energie is, nu al verlies draait. Als er niets gebeurt geldt dat vanaf januari voor het leeuwendeel van de bedrijven. De vraag is hoelang met name de kleine en middelgrote ondernemingen dat kunnen volhouden.” 

‘Op het vlak van energiebesparing hebben de meeste bedrijven de grens van wat mogelijk is wel bereikt. En bovendien, als je rood staat, kun je niet in groen investeren’ 

Davey Gerlings, ceo NEkovri

De meeste kunnen de gestegen kosten niet doorberekenen? Hoe zit dat?
“Zoiets als een dieselclausule bestaat in onze branche niet. Doordat de energieprijzen in de afgelopen decennia relatief laag en superstabiel waren, ontbrak de noodzaak voor dat soort regelingen. In de extreme situatie waarin we ons nu bevinden, veroorzaakt dit grote problemen. Als Nekovri hebben we een jaar geleden, als antwoord op de energiecrisis, wel iets vergelijkbaars als de dieselclausule in het leven geroepen: de energieprijsindex (zie ook verderop in dit interview, ES). Door langlopende contracten, de vaak complexe opbouw van de energiekosten – met sterk fluctuerende verhoudingen tussen stroom die afkomstig is van energieleveranciers en zelfopgewekte elektriciteit – en de niet altijd even sterke onderhandelingspositie van met name de kleine bedrijven tegenover grote klanten lukt het echter de meeste niet om na het aflopen van hun vaste energiecontract de hogere kosten (deels) door te berekenen.” 

En energiebesparing? Zijn de kosten daarmee te verlagen? 
“Eigenlijk niet. Op dat vlak hebben de meeste bedrijven de grens van wat mogelijk is wel bereikt. En bovendien, als je rood staat, kun je niet in groen investeren. Door een energiebesparingsconvenant met de overheid, de zogenoemde meerjarenafspraak energie-efficiency, heeft onze bedrijfstak de afgelopen vijftien jaar al heel veel energie bespaard: 33 procent. Bij een groot vrieshuis komt dat neer op een besparing van 9 miljoen kilowattuur. Overal waar dat kan liggen zonnepanelen op de daken van de koel- en vrieshuizen en in energiezuinige koelinstallaties en compressoren is volop geïnvesteerd.” 

Lees ook de column van Christiaan van Luik:
‘Disrupties in de logistiek, wen er maar aan’

De koeling een tandje lager zetten is ook geen optie. 
“Nee, wat dat betreft zit onze sector klem. De energieprijzen rijzen de pan uit, die kosten doorberekenen kunnen de meeste niet en bezuinigen op energie is niet of nauwelijks mogelijk. Daar komt nog bij dat ook de verdiensten teruglopen. Door de hoge prijzen schroeven tuinders bijvoorbeeld hun activiteiten terug en daarmee daalt het aanbod. Het alsmaar doorberekenen van de stijgende energiekosten is uiteindelijk ook geen optie. Want die ingevroren frambozen, om maar iets te noemen, komen op een gegeven moment in de jam terecht. Als de prijs daarvan vertienvoudigt, laat de consument het staan en stort het productaanbod verder in. Uiteindelijk kan dat ernstige gevolgen hebben voor de voedselvoorziening. Zelf kunnen we dat niet oplossen, daarvoor hebben we hulp van de overheid nodig.” 

Wordt jullie noodkreet gehoord in Den Haag? 
“Met de aankondiging van de TEK begint het daar eindelijk op te lijken. Maar het was erg moeilijk om door te dringen bij de leden van het kabinet en de Tweede Kamer. Lobbyen deden we hiervoor niet. Onze belangen werden in Den Haag altijd uitstekend behartigd door onder andere VNO-NCW en MKB-Nederland. Als energie-intensieve sector raakt deze crisis ons extra hard. Daarnaast spelen we een essentiële rol in de voedselvoorziening. Zo sloegen we tijdens de coronacrisis vaccins op en hielden we voedsel voor onder meer de horeca vers. Om aandacht te vragen voor de specifieke problemen van onze achterban zijn we ook zelf de politiek gaan benaderen. Zo hebben we in april een manifest met oplossingsmogelijkheden aan de Tweede Kamerfracties aangeboden en hen uitgenodigd om een koel- en vrieshuis te bezoeken en met onze leden in gesprek te gaan.” 

Met die hittegolven deze zomer was daar vast veel animo voor? 
“Helaas niet. Er is er niet één op ingegaan. Ook namen maar twee Kamerleden de moeite om ons manifest in ontvangst te nemen: Mustafa Amhaouch van het CDA en Caroline van der Plas van de BBB. Omdat we nooit eerder lobbyden in Den Haag stonden we op achterstand. Men kende ons niet en dan zie je dat onbekend onbemind maakt. En drong je wel door, dan werd je van het kastje naar de muur gestuurd. Dan verwees men naar de gesprekken die VNO-NCW en MKB-Nederland met de ministers hebben of werd er gezegd dat er dit jaar niets meer mogelijk was. Frustrerend en teleurstellend. Zeker als je bedenkt dat wij in de coronaperiode, door diezelfde politici, nog beschouwd werden als cruciale bedrijfstak. Maar we geven niet op en zullen onze stem blijven laten horen in Den Haag.” 

nekovri energieprijzen koel-vrieslogistiek
Davey Gerlings: “Uiteindelijk zal er een structurele oplossing en compensatieregeling moeten komen voor de energieprijzen. Wat dat betreft zijn onze zorgen niet verdwenen.”

Wat doen jullie nog meer om jullie leden te ondersteunen in deze crisis?
“Elke maand stellen we de al eerder genoemde energieprijsindex samen. Die maakt inzichtelijk wat onze leden met betrekking tot de energieprijsstijgingen zouden kunnen doorbelasten aan hun klanten. Daarbij gaan wij uit van de gemiddelde prijsstijging in die maand of dat kwartaal, want we maken ook een kwartaalindex. Daar komt geen uniform advies uit, want door de grote onderlinge verschillen in energiecontracten en hoeveelheden eventuele zelfopgewekte energie moeten de leden die index toespitsen op individueel bedrijfsniveau. Verder brengen we de problemen en zorgen van onze sector actief onder de aandacht bij de koepelorganisaties waarbij wij zijn aangesloten. Op die manier doen we indirect mee aan de gesprekken die zij met bijvoorbeeld het kabinet hebben.” 

Hulp uit Den Haag bleef lang uit, maar nu komt er toch steun voor het energie-intensief mkb. Tevreden?
“Redelijk, en toch ook wel teleurgesteld dat nog zolang duurt voordat de TEK van kracht gaat (volgend jaar en waarschijnlijk pas vanaf april, ES). Daarnaast bestaan er nog heel veel vragen en is nog heel veel onduidelijk, zoals wie er aanspraak kunnen maken op de regelingen. Waar men het eerst had over energie-intensieve bedrijven, gaat het nu over het energie-intensief mkb. Om te voorkomen dat bedrijven omvallen én voor het herstel van de concurrentiepositie is overheidssteun sowieso noodzakelijk. In de ons omringende landen kwam de politiek veel eerder in actie waardoor het level playing field verstoord is. Uiteindelijk zal er een structurele oplossing en compensatieregeling moeten komen voor de energieprijzen. Wat dat betreft zijn onze zorgen niet verdwenen en blijft de noodzaak tot lobbyen en het aandringen op snelheid bij de uitwerking van de plannen bestaan.”

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Onbeperkt lezen? Maak gebruik van de exclusieve aanbieding

Bekijk de aanbieding
Onderwerpen:

Auteur: Erik Stroosma