Shell: Batterij én waterstof zijn beide logische oplossingen

In de discussie over de mogelijkheden van waterstof wordt genoemd dat de productie ervan zó inefficiënt is, dat we er nooit aan moeten beginnen. Opvallend is dan ook dat Shell zich heeft aangesloten bij het consortium H2Accelerate, een samenwerkingsverband die het gebruik van waterstof in zwaar- en langeafstandtransport stimuleert. Naast Shell nemen Daimler Truck, Iveco, brandstofmaatschappij OMV en Volvo Group deel aan H2Accelerate. Verkijken deze grote ondernemingen zich dan allemaal op de energieverslindende productie van groene waterstof? 

Shell: importeer waterstof

Namens Shell legt Mattijs Slee uit dat de genoemde bedrijven zich beslist niet vergissen in hun keuze. Slee is commercial head Europe bij Shell Hydrogen en de meest aangewezen persoon om aan te geven waarom waterstof zo’n mooi duurzaam product kan zijn. Overigens niet alleen als brandstof in een uitstootloze mobiliteit, want waterstof is ook van groot belang als grondstof bij diverse industriële processen. Het wordt voor die toepassing nu al veel geproduceerd uit aardgas dat grijze waterstof wordt genoemd en veel CO₂-uitstoot in het productieproces. 

‘Als er steeds meer zware voertuigen elektrisch moeten worden geladen, gaat die belasting van het elektriciteitsnetwerk tot problemen leiden. Die problemen zijn te vermijden als die voertuigen waterstof zouden tanken’

Mattijs Slee, commercial head Europe bij Shell Hydrogen

Shell heeft een historie van meer dan een eeuw als leverancier van brandstof voor verbrandingsmotoren. Ziet Slee de groen opgewekte waterstof daar ook verbruikt worden? “Dat is niet aan ons als leverancier om te beslissen. Als dat energie-efficiënt kan, is daar niets op tegen. Bovendien is de fuelcell voor zware voertuigen ook nog niet volledig uitontwikkeld; daar zal ook nog veel aan efficiency kunnen worden gewonnen.”

Vervanging grijze waterstof

Slee geeft aan dat voor Shell ook een andere (noodzakelijke) route bestaat om het wegtransport op de korte termijn schoner te maken. Bij het raffinageproces wordt volop grijze waterstof gebruikt voor het kraken van de ruwe olie om daarvan brandstoffen te maken. Deze grijze waterstof wordt geproduceerd uit aardgas waarbij ook CO₂ wordt geproduceerd. Als de grijze waterstof wordt vervangen door een CO₂-arme waterstof (zoals groen of blauwe waterstof) wordt de CO₂-intensiteit van de fossiele brandstoffen gereduceerd. Groene waterstof wordt gemaakt uit hernieuwbare stroom en water, blauwe waterstof wordt gemaakt uit aardgas waarvan de CO₂ wordt afgevangen en wordt opgeslagen of gebruikt.

Elektriciteit uit wind

Shell is dit ook werkelijk aan het doen. Een deel van de stroom van het windmolenpark Hollandse Kust (noord) zal worden gebruikt voor de productie van groene waterstof. “Deze waterstof kunnen we leveren aan een waterstoftanknetwerk voor het wegverkeer”, vertelt Slee. “En terwijl de vraag naar waterstof voor wegtransport zich over de jaren steeds verder uitbreidt, kunnen we de overig geproduceerde waterstof gebruiken om de CO₂-uitstoot tijdens het raffinageproces te reduceren.” 

Maar voor een volledige Europese omslag van groot vervoer op waterstof zijn windparken zoals Hollandse Kust (noord) niet voldoende. Daarvoor is de import van waterstof uit gebieden met hoge zon- en wind intensiteit waarschijnlijk het meest economisch.

Zelfs als Nederland op grote schaal overschakelt op hernieuwbare energie, zal de productie van groene stroom op lange termijn nog achterblijven bij de Noordwest-Europese behoefte, voorspelt Slee. “Wij zullen voor onze duurzame energie op termijn aangewezen zijn op import. De energiebehoefte in Nederland en grote delen van Europa is zó groot, daarin kunnen wij niet economisch voorzien met groene energie die wij lokaal opwekken. In gebieden als het Midden-Oosten of Noord-Afrika is volop zonne- en windenergie beschikbaar en ruimte om dat te benutten. Maar hoe krijg je die energie bij ons? Als je kijkt naar het hele systeem, dan is het het meest efficiënt om op deze plaatsten waterstof te maken en deze via schepen en pijpleidingen te importeren in Rotterdam.” 

Waterstof voor zware voertuigen

Verder transport van waterstof vanuit Rotterdam zou dan via pijpleidingen of tubetrailers naar de afnemers kunnen gebeuren, die de waterstof in processen of als brandstof gebruiken. “De conversie van waterstof naar elektriciteit, bijvoorbeeld voor het opladen van batterijen in auto’s of vrachtwagen, is dan juist erg inefficiënt”, zegt Slee. “Bovendien is de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk niet oneindig. Op dit ogenblik kan het Nederlandse elektriciteitsnetwerk nog probleemloos de vraag aan van elektrische auto’s. Maar als dat aantal verder toeneemt, en zeker als er ook steeds meer zware voertuigen elektrisch moeten worden geladen, gaat die belasting tot problemen leiden. Die problemen zijn te vermijden als die voertuigen waterstof zouden tanken.” 

Dit artikel over de visie van Shell op elektrische aandrijving is eerder verschenen in Transport & Logistiek, het vakmagazine voor de transport- en logistieke sector.

Met de keuze voor waterstof als probleemoplossing is het volgens Slee niet zo dat Shell bijvoorbeeld batterijelektrische oplossingen afwijst. “Een batterij is heel efficiënt voor diverse toepassingen, in kleinere lichtere voertuigen en voor kortere afstanden. Batterijen zijn minder geschikt voor zwaartransport over lange afstanden of om wisselingen in energievraag tijdens seizoenen te overbruggen. Daarvoor is waterstof een veel efficiëntere energiedrager.”

Shell heeft een historie van meer dan een eeuw als leverancier van brandstof voor verbrandingsmotoren. Ziet Slee de groen opgewekte waterstof daar ook verbruikt worden? “Dat is niet aan ons als leverancier om te beslissen. Als dat energie-efficiënt kan, is daar niets op tegen. Bovendien is de fuelcell voor zware voertuigen ook nog niet volledig uitontwikkeld; daar zal ook nog veel aan efficiency kunnen worden gewonnen.”

Vervanging grijze waterstof

Slee geeft aan dat voor Shell ook een andere (noodzakelijke) route bestaat om het wegtransport op de korte termijn schoner te maken. Bij het raffinageproces wordt volop grijze waterstof gebruikt voor het kraken van de ruwe olie om daarvan brandstoffen te maken. Deze grijze waterstof wordt geproduceerd uit aardgas waarbij ook CO₂ wordt geproduceerd. Als de grijze waterstof wordt vervangen door een CO₂-arme waterstof (zoals groen of blauwe waterstof) wordt de CO₂-intensiteit van de fossiele brandstoffen gereduceerd. Groene waterstof wordt gemaakt uit hernieuwbare stroom en water, blauwe waterstof wordt gemaakt uit aardgas waarvan de CO₂ wordt afgevangen en wordt opgeslagen of gebruikt.

Elektriciteit uit wind

Shell is dit ook werkelijk aan het doen. Een deel van de stroom van het windmolenpark Hollandse Kust (noord) zal worden gebruikt voor de productie van groene waterstof. “Deze waterstof kunnen we leveren aan een waterstoftanknetwerk voor het wegverkeer”, vertelt Slee. “En terwijl de vraag naar waterstof voor wegtransport zich over de jaren steeds verder uitbreidt, kunnen we de overig geproduceerde waterstof gebruiken om de CO₂-uitstoot tijdens het raffinageproces te reduceren.” 

Maar voor een volledige Europese omslag van groot vervoer op waterstof zijn windparken zoals Hollandse Kust (noord) niet voldoende. Daarvoor is de import van waterstof uit gebieden met hoge zon- en wind intensiteit waarschijnlijk het meest economisch.