Op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Wet op het financieel toezicht (Wft) zijn banken verplicht om te weten wie hun klanten zijn. Verder moeten banken maatregelen nemen om te voorkomen dat bankrekeningen worden misbruikt voor witwassen.
Bank benadert eigen klanten kritischer
Banken zijn de afgelopen jaren steeds kritischer naar hun eigen klanten gaan kijken, constateert Schotel. “Vooral de schikking van ING Bank met het OM voor maar liefst € 775 miljoen in 2018 – omdat ING onvoldoende had gedaan ter voorkoming van witwassen via haar bankrekeningen – heeft banken wakker geschud.”
Ook de recente sancties tegen Rusland leiden tot meer onderzoeken door banken naar hun klanten, aldus Maurits van Zoest, evenals Schotel advocaat bij De Roos Advocaten. “Niet alleen stellen banken meer vragen over wie de klant is en wie er achter de klant zit – ‘Wie is de uiteindelijke aandeelhouder van die klant uit Bermuda? –, ook stellen ze vaker en meer vragen over het rekeninggebruik, en met name over de herkomst, maar ook doel, van geldstromen die over de bankrekeningen lopen.”
Vaker know your customer-onderzoek
Dat banken vaker een know your customer-onderzoek instellen, is niet meer dan logisch, zegt Van Zoest. “Het doel van die vragen is duidelijk en legitiem: het is van groot belang dat het voor criminelen en terroristische organisaties zo moeilijk mogelijk is om hun activiteiten te kunnen uitvoeren. En dat sancties zo effectief mogelijk zijn. In dat kader stellen banken steeds vaker en diepgravender onderzoeken in naar hun klanten. In het ergste geval kan dat leiden tot het einde van de bankrelatie.”
Ook bonafide ondernemers krijgen te maken met vragen vanuit de bank. Dat geldt zeker ook voor de sector transport en logistiek, stelt Schotel. “Vaak heeft dat te maken met betaalstromen in verband met export – met name naar Rusland.”
Veel vervolgvragen
In veel gevallen kan een know your customer-onderzoek na beantwoording van enkele vragen worden afgerond. “Maar in andere gevallen gaat het moeizamer”, zegt Schotel. “Soms kan het maanden duren, stelt de bank veel vervolgvragen en vraagt ze veel onderliggende informatie op.”
Om ondernemers te helpen bij het zo goed en soepel mogelijk laten verlopen van een know your customer-onderzoek van de bank, hebben Schotel en Van Zoest tien tips opgesteld. Lees het onderstaande kader.
Tien tips bij een know your customer-onderzoek van de bank
Hoe laat een ondernemer een know your customer-onderzoek van de bank zo goed en soepel mogelijk verlopen? Lees hier tien tips:
- Communiceer. Als je niet reageert op de onderzoeksvragen van de bank, zal de bank de bankrelatie met je opzeggen. Reageer dus. Als je het niet redt om je antwoorden volledig te geven binnen de door de bank gestelde termijn, laat de bank dan binnen die termijn weten dat je er mee bezig bent en je nog iets meer tijd nodig hebt;
- Sla communicatie met de bank goed op. Bevestig zoveel mogelijk per e-mail. Mocht het later tot een discussie komen over wat er onderling is gezegd of afgesproken, dan zijn schriftelijke stukken het beste bewijs;
- Leg uitgebreid uit wat je doet en hoe je business werkt. De bank stelt vaak een reeks concrete vragen. Weersta de verleiding om meteen per vraag te antwoorden. Het werkt goed om te beginnen met een algemene uitleg wat je doet en hoe de onderneming in elkaar zit. Wees je ervan bewust dat de personen die je antwoorden lezen, vaak weinig tot geen specifieke sectorkennis hebben;
- Wees eerlijk en consequent in je beantwoording. Als een bank vermoedt dat je vragen niet eerlijk antwoordt, zal zij vaak geneigd zijn om op te zeggen. Neem dus ook steeds de tijd om goed over de antwoorden na te denken;
- Leg onvolkomenheden uit in plaats van ze te negeren. Hoewel het natuurlijk beter is om ervoor te zorgen dat alles klopt, kan het voorkomen dat van een bepaalde transactie niet meer alle stukken beschikbaar zijn of dat bijvoorbeeld niet steeds wordt gecontroleerd of bepaalde buitenlandse zakenrelaties op internationale sanctielijsten staan. Als dat zo is, leg dat uit waarom dat zo is. Als je het negeert, is de kans groot dat de bank er alsnog naar gaat vragen en dan sta je met 1-0 achter. De bank kan dan het vermoeden krijgen dat je bewust zaken onder de pet houdt;
- Onderbouw je antwoorden met stukken. De bank moet je antwoorden kunnen verifiëren. Onderbouw je antwoorden dus waar mogelijk met stukken;
- Denk aan de privacy van anderen. In antwoorden en onderbouwende stukken kunnen persoonsgegevens zitten. Die persoonsgegevens mogen niet altijd zomaar met de bank worden gedeeld. Lak namen en andere gegevens van personen desnoods weg. En zeg ook duidelijk aan de bank waarom bepaalde delen zijn weggelakt;
- Sta open voor zinvolle verbeteringen. Soms wijst een bank je op een onvolkomenheid in je administratie of interne beleid. Zie het als gratis advies en gebruik het om verbeteringen door te voeren. Maar let op: niet alle suggesties of voorwaarden van je bank zijn zinvol. Zie de volgende tip;
- Je hoeft niet alles te accepteren. Nadat je de vragen hebt beantwoord, kan het voorkomen dat de bank de bankrelatie alleen wil voortzetten onder bepaalde voorwaarden. Dat hoeft niet erg te zijn, maar sommige voorwaarden mag een bank niet zomaar stellen. Wees je bewust van je rechten. Win zo nodig advies in;
- Schakel zo nodig hulp in. Als het onderzoek door de bank niet goed loopt, kan het nodig zijn om een gerechtelijke procedure te starten tegen je bank, met alle kosten van dien. In het ergste geval kan een onderzoek door je bank leiden tot opzegging van de bankrelatie. Dat kan het voortbestaan en ieder geval de reputatie van je onderneming in gevaar brengen. Hier geldt: voorkomen is beter dan genezen. Investeer dus zo nodig in goede advisering in het voortraject, om een veel grotere investering – of erger – op een later moment te voorkomen.
