Deze gemiddelde dagelijkse dieselprijzen krijgt het CBS aangeleverd van Travelcard, met geregistreerde transacties bij circa 3.800 tankstations in Nederland. Zij verschillen daarin van de adviesprijzen van de grote oliemaatschappijen. Transportbedrijven zullen meestal eigen afspraken hebben met leveranciers of gebruikmaken van brandstofkaarten, waardoor hun prijs sterk kan afwijken.
Lage dieselprijs in 2020
De gemiddelde dieselprijs over 2020 was € 1,02, die over 2021 tot en met 25 oktober € 1,18. De lage prijzen in 2020 hielden verband met de economische krimp tijdens de coronacrisis, de lockdown, en een daaraan gekoppelde lagere vervoersvraag en lagere mobiliteit, zowel van personenauto’s als vrachtauto’s.
Die situatie is nu totaal anders: het CPB meldde bij de Macro Economische Verkenning van afgelopen september dat de zwartste scenario’s niet zijn uitgekomen en de veerkracht van de Nederlandse economie groot is gebleken. Misschien dat enkele bedrijfstakken nog langere tijd, en wellicht blijvend, last houden van corona, maar de krapte van voor de coronacrisis is volgens het CPB in veel sectoren al weer teruggekeerd.
Dit artikel krijgt u cadeau van Transport & Logistiek.
Voortaan alles lezen?
Kies dan hier uw (online)abonnement!
Waar de economie in 2020 3,8 procent kromp, raamt het CPB voor 2021 een economische groei van 3,9 procent en 3,5 procent voor 2022. En een groeiende economie betekent automatisch een groei in de vervoersvraag. Die gestegen vervoersvraag – en niet de hogere tarieven – kan verantwoordelijk zijn voor de door het CBS geconstateerde 19 procent omzetgroei bij de goederenwegvervoerders in het tweede kwartaal ten opzichte van een jaar geleden. De keerzijde is dat bij een grotere vervoersvraag ook een hogere vraag naar brandstof hoort, wat weer kan leiden tot stijgende prijzen.
Stijgende energiekosten
Voor transporteurs vormen brandstofkosten vanouds een belangrijke kostenpost. Maar nu worden zij ook geconfronteerd met andere stijgende energiekosten, die hen direct of indirect treffen: kosten van aardgas en elektriciteit. Aardgas voor verwarming van het kantoor, elektriciteit voor verlichting van de kantoren en bedrijfsgebouwen, voor de pc’s en voor het op te laden materieel dat gebruikt wordt in de loodsen en distributiecentra.
Volgens CBS-cijfers bedragen voor beroepswegvervoerders de energiekosten normaal gesproken gemiddeld slechts 1,2 procent van de ‘overige bedrijfskosten’, dus exclusief personeelskosten. Toch kan de hogere energierekening drukken op de marge, zeker wanneer de hogere kosten niet of slechts deels doorbelast kunnen worden aan de opdrachtgevers. De impact is – net als bij consumenten – voor een deel afhankelijk van de lopende contracten met energieleveranciers en de mate waarin zelf energie wordt opgewekt, bijvoorbeeld via zonnepanelen.
Ook indirect kunnen de sterk gestegen energieprijzen impact hebben op transporteurs en logistiek dienstverleners. Zo berekenen staalfabrikanten de aanhoudende stijgende energieprijzen al door in hun staalproducten. Dat zou op zijn beurt weer kunnen leiden tot bijvoorbeeld verhogingen van de prijzen van (hef)trucks, stalen stellingen en nieuwbouw. En als de hogere energieprijzen de inflatie verhogen, zou dat de roep om compensatie via de lonen op kunnen wekken. CPB stelt dat de recente stijging van consumentenprijzen niet uitzonderlijk en waarschijnlijk tijdelijk is. ING daarentegen verwacht “dat de inflatie in ieder geval de komende kwartalen, maar misschien zelfs jaren, een stuk hoger ligt dan we de afgelopen jaren gewend waren”.
Raming dieselprijs
De dieselprijs bestaat uit verschillende onderdelen: de productieprijs af raffinaderij, marges voor oliemaatschappij en pomphouders, accijnzen en heffingen. De productiekosten, inclusief de inkoopprijs van ruwe olie, kunnen in Nederland zo’n 30 procent van de dieselprijs exclusief btw bepalen. Voor de raming van de dieselprijs wordt vaak gekeken naar de raming van de olieprijs van het CPB.
Lees ook: ‘Efficiëntere dieseltrucks hebben voorlopig de toekomst’
Het CPB gaat in zijn septemberraming uit van een olieprijs voor 2020 van $ 41,8 per vat, voor 2021 $ 69,5 – een stijging van 67 procent – en voor 2022 een stabilisatie op $ 69,4. Maar vanwege het feit dat de dieselprijs exclusief btw voor zo’n 30 procent wordt bepaald door de ruweolieprijs zou dat voor de dieselprijs voor dit jaar uitkomen op een stijging van zo’n 20 procent ten opzichte van 2020. De gemiddelde dieselprijs bedroeg in 2020 € 1,02, die over 2021 tot en met 25 oktober € 1,18 – een stijging van 15 procent.
Brandstofclausule
Brandstofkosten worden voor een deel bepaald door de deelmarkt waarin een transportbedrijf actief is, ingezette materieel, soorten ritten en uiteraard ook de chauffeur. De transporteur heeft invloed op de hoeveelheid verbruikte diesel, het ene deel van de brandstofrekening. Het andere deel, de dieselprijs, is voor de transporteur beperkt te beïnvloeden. Om bewegingen van de dieselprijs automatisch op te vangen wordt vaak gebruikgemaakt van een brandstofclausule. Daarin wordt vastgelegd hoeveel het tarief zal stijgen als de dieselprijs stijgt. Belangrijk daarbij is dat duidelijk is vastgelegd wat de referentieprijs (de prijs waarmee steeds wordt vergeleken) is, hoe vaak of wanneer de berekening kan plaatsvinden en de manier waarop veranderingen worden doorberekend. Gezien de sinds 1 januari voortdurend gestegen dieselprijs zal een goede brandstofclausule nog steeds zijn waarde hebben bewezen.
Robert van Leewen was 21 jaar researcher bij TLN en publiceerde daar regelmatig artikelen en rapporten.
