Marjolein Demmers: ’De tijd van abstracte doelen is voorbij’

De Tweede Kamerverkiezingen zijn achter de rug en de kabinetsformatie is in volle gang. Wat hoopt en verwacht Natuur & Milieu van het volgende kabinet?
Marjolein Demmers: ”Het nieuwe kabinet staat voor de enorme opgave om de verduurzaming in alle sectoren te versnellen, ook in het transport. Er is de afgelopen jaren op dit gebied gelukkig al veel gebeurd in het  transport. Als je tien jaar geleden had geroepen dat er binnen afzienbare tijd een e-vrachtwagen op de markt zou zijn, hadden we elkaar niet-begrijpend aangekeken. Nu is het een feit. Een volgend kabinet moet deze transitie actief ondersteunen, het moment om echt tempo te maken is nu.”

“De komende vier jaar moet de toename van de uitstoot van broeikasgassen worden omgebogen naar een sterke afname. Vrachtwagens rijden veel kilometers. Met schoon vrachttransport slaan we twee vliegen in een klap; niet alleen de CO₂-uitstoot neemt af, ook de stikstofuitstoot kunnen we beperken.” 

Vergroening samen met economisch herstel

“Natuur & Milieu ziet in deze transitie ook volop kansen voor de Nederlandse transportsector”, vervolgt Demmers. “Nederlandse bedrijven die zich bezighouden met de nieuwbouw en ombouw van elektrische voertuigen, laadinfrastructuur en smart grids zijn nu al koplopers in Europa. Door in Nederland voorop te lopen kunnen we deze positie uitbouwen. Logistieke bedrijven kunnen met milieuvriendelijk transport meerwaarde bieden voor hun klanten en zich onderscheiden van de concurrentie. Vergroening en economisch herstel gaan dus hand in hand.”

Wat vond u van dat beleid de afgelopen jaren?
“Wat ons betreft is de tijd van abstracte doelen en praten voorbij, we moeten nu concrete resultaten boeken. Afgelopen jaren is al begonnen met het uitwerken van nieuw beleid. Denk aan zero-emissiezones voor stadslogistiek en de kaders van de vrachtwagenheffing. Na het zaaien wordt het de komende jaren tijd om ’te oogsten’. Het gaat dan echt om de uitvoering in de praktijk en steun daarvoor op nationaal en regionaal niveau.”

Welk advies wilt u de politiek op dit moment meegeven?
“Ons motto voor de politiek luidt: ‘Zorg nu voor goed beleid, zodat straks iedere transporteur emissieloos rijdt’. De transportsector moet door de opstartfase heen, net als bij de personenauto. Dat gaat niet vanzelf. Het vraagt van de sector durf om te investeren en de wil om vooruit te kijken. Daartegenover mag de sector van de overheid duidelijkheid en financiële steun verwachten. Duidelijke en consistente afspraken, over bijvoorbeeld de invoering van zero-emissiezones, zijn voor ondernemers cruciaal.”

Wat betekent de verkiezingsuitslag?
“De verkiezingsuitslag betekent dat het niet waarschijnlijk is dat ‘Den Haag’ het allemaal direct goed gaat regelen. We weten natuurlijk nog niet wat de formatie gaan opleveren. Wél weten we dat de klimaatdoelen staan als een huis, en dat het Klimaatakkoord uitgevoerd moet worden. Vooral D66 zal hier flink met de vuist op tafel moeten slaan. Als het om de transportsector gaat, vinden wij dat er nu echt iets moet gebeuren. Er is in deze sector snel veel winst te behalen, veel sneller dan bijvoorbeeld in het personenvervoer.”

‘Een aanschafsubsidie is nodig om de stap van pilots naar opschaling te maken. Wij pleiten samen met TLN voor € 300 miljoen extra subsidie voor zero-emissietrucks’

marjolein demmers, directeur natuur & Milieu

“Voorwaarde is wel dat de verduurzaming lonend moet zijn. Voor wetenschappers en de mobiliteitssector is al lang evident dat ‘betalen naar gebruik’ er ook voor personenauto’s en bestelbussen moet komen, maar is er nog wel weerstand te overwinnen bij VVD en CDA. Hun afwachtende houding en het kijken naar Europa is zeer ongewenst. Juist deze partijen zouden goed moeten begrijpen dat duidelijkheid en consistentie voor ondernemers ontzettend belangrijk is. Zij willen weten waar ze aan toe zijn.”

Er is een aantal transportspecialisten vertrokken uit de Tweede Kamer; is er nog voldoende kennis als het gaat om transport en duurzaamheid?
“Het is jammer dat de meeste Kamerleden uit de commissie I&W zijn vertrokken of niet opnieuw zijn verkozen. De in de afgelopen jaren opgebouwde expertise gaat hiermee verloren. Maar het biedt ons ook kansen de nieuwe Kamerleden enthousiast te maken voor duurzaam transport.”

Wat zijn de belangrijke punten die Natuur & Milieu terug wil zien de komende jaren?
“Natuur & Milieu vindt het belangrijk dat het kabinet snel werk maakt van het haalbaar en betaalbaar maken van zero-emissietransport. Dit vraagt om snelle besluitvorming over de invoering van een vrachtwagenheffing die elektrische vrachtwagens stimuleert met een kortingstarief en invulling van de terugsluis naar de sector is hier voor noodzakelijk. Juist de combinatie van subsidies en zo’n kortingstarief kan de onrendabele top ten opzichte van fossiele voertuigen de eerste jaren wegnemen. Zo worden in de opstartfase de koplopers gesteund.”

“Een aanschafsubsidie is ook nodig om de stap van pilots naar opschaling te maken. Wij pleiten samen met TLN voor € 300 miljoen extra subsidie voor zero-emissietrucks. Dit is nodig om de afspraken uit het Klimaatakkoord te halen en we per 2025 circa 5.000 zero-emissietrucks op de weg hebben. Het in het Klimaatakkoord voorziene budget is namelijk slechts voldoende voor steun voor iets meer dan 1.000 e-trucks. Als we echt willen opschalen is er meer financiële steun nodig. Daarna kan de – vertraagde – terugsluis van de Vrachtwagenheffing de financiering overnemen.”

Marjolein Demmers: Diverser aanbod e-trucks

“Ook moeten we zorgen voor meer en een diverser aanbod van e-trucks. Stevig Europees beleid voor CO₂-normen voor voertuigproducten is dan nodig. Het Nederlandse kabinet kan daar het voortouw in nemen. Niet onbelangrijk daarbij is regie op de aanleg van laadinfra voor de logistiek. Zowel nationaal als door de provincies, bijvoorbeeld door een bedrijventerreinaanpak waarin per bedrijventerrein wordt gekeken naar de in de toekomst noodzakelijke netverzwaring.” 

“Tot slot hebben we een overheid nodig die een toekomstperspectief schetst en duidelijke keuzes maakt, zodat ondernemers kunnen investeren. Dat wil zeggen: zorg voor investeringszekerheid – regionaal en nationaal. Eind dit jaar moet echt duidelijk zijn welke gemeenten een zero-emissiezone voor stadslogistiek gaan invoeren. Stel als nationale overheid ook heldere ambities, bijvoorbeeld ten aanzien van modal shift: Maak een actieplan voor inzet op modal shift voor alle multimodale bedrijfsterreinen op de goederencorridors. Zeg duidelijk waar je een rol ziet voor waterstof in mobiliteit en waar niet. En verken de mogelijkheden van een e-highway.”

Duidelijk en consistent

“En, nieuw kabinet”, besluit Marjolein Demmers, “wees vooral duidelijk en consistent, want alleen met een heldere toekomstvisie en ondersteunend beleid zorgen we dat iedere transporteur binnen twintig jaar emissieloos rijdt.”