Cijfers uit onderzoeken van brancheorganisaties en -instituten tonen al lang met name een chauffeurstekort aan, dat ontstaan is doordat de uitstroom van chauffeurs groter is dan de instroom. Hoe verhoudt dit chauffeurstekort zich met het toegenomen aantal transportbedrijven, het gelijk gebleven wagenpark, het toegenomen aantal eigen rijders en het hoge aantal buitenlandse chauffeurs in Nederland?
Groter chauffeurstekort in 2021
Uit CBS-cijfers blijkt dat het aantal vrachtwagenchauffeurs al jaren daalt: van 128.000 in 2009 tot 94.000 in 2020 (-27 procent) en vervolgens verder naar 89.000 in het tweede kwartaal van 2021. Belangrijk hierbij is te realiseren dat het hier chauffeurs betreft die in dienst kunnen zijn van beroeps- of eigen vervoerders. Die eigen vervoerders zetten ook vrachtwagenchauffeurs in voor hun 88.000 vrachtauto’s en trekkers zwaarder dan 3,5 ton (54 procent van de in totaal 164.000) en kennen ook een chauffeurstekort.
Uit een in november 2021 door evofenedex, Olympia en ABN Amro uitgevoerd arbeidsmarktonderzoek onder hrm-professionals bij handels- en productiebedrijven bleek dat bij hen het tekort aan chauffeurs in 2021 verder was opgelopen. De verwachting voor 2022 is dat het tekort aan logistiek medewerkers het grootst zal zijn en in iets mindere mate aan chauffeurs. Hun chauffeurs vallen meestal niet onder de cao Beroepsgoederenvervoer over de weg, maar onder een eigen bedrijfs-cao of onder een andere bedrijfstak-cao.
Door STL bewerkte cijfers van het Pensioenfonds Vervoer van het aantal vrachtwagenchauffeurs daarentegen laten vanaf 2015 een stijging zien, die sinds 2018 afvlakt op 90.000. Dat zou dan alleen vrachtwagenchauffeurs in het beroepswegvervoer betreffen.
Het aantal personen met een vrachtautorijbewijs (C,C1,CE, C1E) – de vijver waaruit vrachtwagenchauffeurs worden ‘gevist’- is sinds 2014 per saldo met 21 procent gedaald van 665.000 tot 524.000 in 2021.
75 procent meer transportbedrijven
In 2020 nam in vergelijking met 2010 de vervoersvraag af: er zijn 12,5 procent minder ladingtonkilometers en 5,7 procent minder beladen voertuigkilometers afgelegd in het totale beroeps- en eigen vervoer – met daarin verschillen in ontwikkeling in binnenlands en grensoverschrijdend vervoer en ook per deelmarkt.
Volgens het CBS is het aantal wegtransportbedrijven (SBI 4941 goederenwegvervoer, geen verhuisbedrijven) met 75 procent gestegen van 9.740 in 2010 tot 17.070 in het eerste kwartaal 2022. Koeriers vormen een aparte groep. Hun aantal is met 87 procent gestegen van 5.005 in 2010 tot 9.375 in 2022. Zo’n 82 procent daarvan betreft eenmansbedrijven. Koeriers vallen bij Niwo onder vergunninghouders. Het aantal vergunninghouders steeg met 21 procent van 12.235 in 2010 tot 14.805 in 2021.
Constant wagenpark
Waar het aantal transportbedrijven toenam, ligt het aantal in gebruik zijnde vrachtauto’s zwaarder dan 3,5 ton na een tussentijdse daling weer op ongeveer hetzelfde niveau: 162.000 in 2010 en 164.000 in 2021.
Vergunningbewijzen vormen een indicatie van het aantal bij beroepswegvervoerders in gebruik zijnde vrachtvoertuigen. Het aantal vergunningbewijzen nam van 107.000 in 2010 – na een aanvankelijke daling tot 98.000 – in 2013 weer toe tot 118.000 in 2021.
150 procent meer eigen rijders
Vooral oprichtingen van wegtransportbedrijven met één werkzame persoon – eigen rijders – laten het totaal aantal wegtransportbedrijven stijgen. Hun aantal groeide van 4.415 (45 procent van het totaal) in 2010 naar 7.305 in 2020 (57 procent), om door te groeien tot 11.090 in het eerste kwartaal 2022 – een aandeel van 65 procent.
Lees ook: Bonus van maximaal € 5.000 voor chauffeurs Claassen Logistics
Personen met een vrachtwagenrijbewijs hebben de keuze: chauffeur worden bij een beroepsvervoerder of een eigen vervoerder, of – na het behalen van een Niwo-vergunning – eigen rijder worden. Volgens de Vern, een organisatie die zich specifiek richt op de eigen rijder en kleine transportondernemer, hebben veel chauffeurs in loondienst afscheid genomen van hun werkgever en er voor gekozen eigen rijder te worden.
241.000 buitenlandse chauffeurs
Bij een tekort aan chauffeurs nemen in Nederland gevestigde transportbedrijven in Nederland ook buitenlandse chauffeurs in dienst. Hoeveel dat er zijn, is niet bekend. Wel is bekend hoeveel chauffeurs van buitenlandse transportbedrijven in Nederland actief zijn. Uit de rapportage ‘De staat van migratie 2021’ van het ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat bijna 199.000 bedrijven uit andere EU-landen in de periode van februari 2020 tot en met december 2020 een of meer vrachtwagenchauffeurs in Nederland hadden aangemeld. De tien landen die het meest chauffeurs in Nederland detacheren, hebben 241.000 vrachtwagenchauffeurs aangemeld.
Dat zijn er aanzienlijk meer dan de eerdergenoemde aantallen van rond de 90.000 Nederlandse vrachtwagenchauffeurs (beroeps- en eigen vervoer) van het CBS. Uit de cijfers is niet af te leiden of, hoe vaak of hoe lang aangemelde chauffeurs daadwerkelijk ritten maken in of door Nederland. Het merendeel, 41 procent, betreft chauffeurs uit Polen, in aantal gevolgd door chauffeurs uit Litouwen en Spanje.
Omzet- en winstverlies
De wegvervoersmarkt is, inclusief corona-effecten, in pakweg tien jaar veranderd: de totale vervoersvraag vervuld door Nederlandse wegvervoerders nam af, er zijn veel meer eigen rijders en er is een chauffeurstekort. Dat personeelstekort is sinds de start van de conjunctuuronderzoeken in 2014 nog nooit zo groot geweest: het personeelstekort belemmert 52 procent van de Nederlandse goederenwegvervoerders in hun activiteiten. Dat kan voor hen betekenen dat vervoersopdrachten niet aangenomen kunnen worden en dat daardoor omzet en winst en mogelijkheden tot investeren blijven liggen. Reden te meer om alle moeite te blijven doen om de daling van het aantal vrachtwagenchauffeurs te stoppen door de instroom te maximaliseren en de uitstroom te minimaliseren.
Robert van Leewen was 21 jaar researcher bij TLN en publiceerde daar regelmatig artikelen en rapporten.
Lees ook:
Ondernemers verwachten dat het aantal transport- en logistieke medewerkers toeneemt
Mede door verbetering van het economisch klimaat verwachten ondernemers een – verdere – toename van het aantal transport- en logistieke medewerkers. Dit blijkt uit de meest recente Sectormonitor transport en logistiek.
