In 2021 waren er volgens STL  91.000 vrachtwagenchauffeurs. Het CBS houdt het op 89.000. Die cijfers liggen dicht bij elkaar. Maar bij STL is er sprake van een stijgend aantal, terwijl het aantal bij het CBS de laatste jaren juist sterk daalt (grafiek). 

Verschillende aantallen chauffeurs

Het CBS baseert de hoeveelheid vrachtwagenchauffeurs op zijn Enquête Beroepsbevolking (EBB). Daarin wordt aan een steekproef uit de bevolking, van 15 tot 75 jaar met betaald werk, gevraagd wat hun beroep is. Bijvoorbeeld ‘vrachtwagenchauffeur’. Men maakt daarbij geen onderscheid: werkt de vrachtwagenchauffeur bij een beroepsvervoerder of een eigen vervoerder? Denk bijvoorbeeld aan een fabrikant, groothandel of agrarisch bedrijf. 

Ten behoeve van de pakweg 90.000 vrachtwagenchauffeurs stonden in 2020 in totaal 164.000 vrachtauto’s en trekkers. Van al die vrachtvoertuigen was zo'n 54% in bezit van ‘eigen vervoerders’. Die eigen vervoerders zullen dus ook een aanzienlijk aantal vrachtwagenchauffeurs in dienst hebben.

7.200 werkgevers

STL baseert zijn cijfers over vrachtwagenchauffeurs op gegevens van het Pensioenfonds Vervoer. Die bewerkt STL vervolgens. Het gaat om zo’n 7.200 werkgevers, die vallen onder de werkingssfeer van de cao Beroepsgoederenvervoer en de Stichting Opleidings- en Ontwikkelingsfonds Beroepsgoederenvervoer (SOOB). Dat is ongeveer de helft van de 14.805 vergunninghouders waar NIWO in 2021 mee rekende. 

Bij de STL- cijfers moet het om chauffeurs gaan die in dienst zijn van beroepswegvervoerders en logistiek dienstverleners. Het zou dan te verwachten zijn dat dat aantal lager is dan het aantal vrachtwagenchauffeurs van het CBS, omdat die beroeps- én eigen vervoerders betreft. 

Het uitgangspunt is wel dat STL en CBS beide hetzelfde verstaan onder ‘vrachtwagenchauffeur’. Op het eerste gezicht is onduidelijk hoe buitenlandse chauffeurs in dienst van Nederlandse bedrijven meetellen. Hun aantal is ook onbekend.

Stijging en daling

Cijfers over het aantal vrachtwagenchauffeurs op een peildatum, zijn het resultaat van een toename (instroom) en afname (uitstroom) in de voorgaande periode. STL rapporteert uitgebreid en gedetailleerd over de instroom en uitstroom van vrachtwagenchauffeurs. Omdat volgens de STL-cijfers de instroom de afgelopen jaren steeds hoger was dan de uitstroom, stijgt het aantal vrachtwagenchauffeurs. Volgens ht CBS is de instroom juist lager dan de uitstroom.

Vacatures moeilijk te vervullen

STL rapporteert het aantal vacatures voor vrachtwagenchauffeurs aan de hand van een eigen analyse van UWV-data. Dat aantal groeit al jaren. Het CBS rapporteert niet op het detailniveau van ‘vrachtwagenchauffeurs’. 

Interessant is waardoor vacatures ontstaan: stromen chauffeurs uit die vervangen moeten worden (vervangingsvraag) of zijn er meer chauffeurs nodig omdat er meer te vervoeren is (uitbreidingsvraag)? Of beide? 

Volgens STL houden chauffeurs er vooral mee op vanwege pensionering. Andere oorzaken zijn bedrijfsbeëindiging, faillissement, overlijden, WIA of reguliere uitstroom: stoppen als chauffeur en in een andere sector gaan werken. Ook de overstap naar een andere functie binnen transport en logistiek vermindert het aantal chauffeurs. 

Vacatures blijven moeilijk te vervullen. Meer dan 50% van de transportondernemers noemt het personeelstekort als belangrijkste belemmering in hun bedrijfsactiviteiten.

Mooiste beroep ter wereld

Vacatures, instroom en uitstroom hangen voor een belangrijk deel samen met de aantrekkelijkheid van het beroep van vrachtwagenchauffeur. Dat kan objectief zijn, of zoals die wordt gezien of ervaren. Een dag Truckstarfestival geeft de indruk dat vrachtwagenchauffeur het mooiste beroep ter wereld is met duizenden chauffeurs die trots zijn op en blij zijn met hun werk en hun vrachtauto. 

Lees ook: Sectormonitor: veel vacatures en pensioneringen

Maar de moeite die transportondernemers hebben om vacatures te vervullen, wijst op iets anders. Het beroep is niet zo aantrekkelijk, zeker in vergelijking met andere banen in de huidige krappe arbeidsmarkt. 

De sector steekt de hand ook in eigen boezem: ’Het beroep vrachtwagenchauffeur is niet sexy’, ’Het beroep van vrachtwagenchauffeur is niet aantrekkelijk genoeg’ en ‘..de transportsector is niet aantrekkelijk genoeg voor jongeren’, zijn recente uitspraken van transportondernemers en een sectorbankier. 

Op bedrijfstak- en bedrijfsniveau doet men veel om het beroep aantrekkelijker te maken en chauffeurs te werven en te behouden. Denk aan wervingscampagnes, betere arbeidsvoorwaarden en een personeelsbeleid gericht op bijscholing, omscholing, eigen opleidingen.

Minder houders vrachtautorijbewijs

Verder is het aantal houders van een vrachtautorijbewijs met 22% gedaald naar 518.000 in 2022. Ook dat kan een aanwijzing zijn dat het beroep van vrachtwagenchauffeur minder populair is. In die periode is het aantal vrachtwagenchauffeurs volgens de CBS-cijfers met 18% gedaald. Verder gebruikt slechts 93.000 (18%) van die 518.000 vrachtautorijbewijshouders actief dat rijbewijs als vrachtwagenchauffeur.

Productiviteitsverhoging?

De CBS-cijfers volgend, is de productiviteit gestegen. Het aantal chauffeurs (beroepsvervoer en eigen vervoer samen) is in de periode 2013-2021 met 28% gedaald. Maar het totale vervoerde gewicht – een prestatie-indicator die zeker zijn beperkingen heeft – is daarentegen met 9% gestegen. Dus er is per chauffeur meer vervoerd.

Hoe die productiviteitsstijging is bereikt is onduidelijk. Innovatie? Efficiencyverhoging door bijvoorbeeld nog betere planning en inzet van materieel en personeel? Grotere inzet van IT? Uitbesteding? Samenwerking?

STL-cijfers daarentegen, laten in de periode 2013-2021 een stijging van 20% zien van het aantal beroepswegchauffeurs.  Het vervoerde gewicht in het beroepswegvervoer is met 17% omhoog gegaan. Dit duidt op een min of meer gelijkblijvende of licht dalende productiviteit.

Stijgen of dalen?

STL en CBS zijn twee bekende bronnen. Bij andere berekeningen en definities over 2021 komen ze weliswaar op eenzelfde aantal vrachtwagenchauffeurs, maar tonen wel tegengestelde ontwikkelingen. Opmerkelijk, en aanleiding voor nader onderzoek? 

Wellicht dat in de toekomst bijvoorbeeld cijfers uit het Voertuigregister meer duidelijkheid gaan bieden. Beroepsvervoerders moeten daarin diverse zaken registreren: de kentekens van al hun voertuigen en het totale aantal werknemers en chauffeurs.

Lees ook: 54 procent wegvervoerders ervaart belemmering door personeelstekort

Robert van Leewen is 21 jaar researcher geweest bij TLN en publiceerde daar regelmatig artikelen en rapporten