Waar zouden we zijn zonder de trein?

Op het spoor liggen mogelijk oplossingen voor een aantal problemen in de transportsector. Onlangs werd bekend dat de treinkaartjes weer duurder worden. Het blijft me verbazen dat de trein voor personenvervoer een rendabele business case zou moeten zijn. Volgens mij is het veel meer een openbare dienst, net als een stoep of een zebrapad. Daar zit ook geen business case achter. Bovendien ontstaat er zo een vicieuze cirkel: kaartjes worden duurder, minder mensen gaan met de trein, NS lijdt nog meer verlies, kaartjes worden weer duurder.

Eenzelfde trend zien we in het spoorgoederenvervoer. ProRail heeft toestemming van de Autoriteit Consument en Markt gekregen om deze nu vaak al duurdere oplossing nog meer te belasten met een extra heffing. Dat is gek aangezien de modal shift, de verschuiving van transport van goederen van de weg naar andere modaliteiten zoals water of spoor, al jaren een grote ambitie is van de overheid. En terecht, want het is heel logisch om het vervoer over het spoor te willen bevorderen.

Vooral het transport over lange afstanden zou in mijn ogen niet meer over de weg moeten gaan. Het huidige wegennet is niet berekend op het grote aantal vrachtauto’s dat daarvoor nodig is. En om al die vrachtwagens te laten rijden, hebben we heel veel chauffeurs nodig terwijl de sector juist grote personeelstekorten kent. Op de lange afstanden zitten bovendien twee chauffeurs die voor langere tijd van huis zijn en in shifts moeten rijden, dag en nacht. Vaak twee weken op en één weekend thuis, en weer door. Andere branches, zoals de offshore en de binnenvaart, kennen gelijke periodes op en af. Dus twee weken van huis? Dan twee weken thuis. Het is eigenlijk niet meer van deze tijd hoe dit georganiseerd is in het transport.

De trein biedt een logische switch. Er ligt al een geweldig HSL-netwerk. Dus we kunnen vanaf Rotterdam of Amsterdam zo tot aan Spanje goederen op het spoor zetten en retour. Je bent met de HSL binnen 12,5 uur vanaf Rotterdam in Barcelona, las ik onlangs, al moet je daar wel zitvlees voor kweken. Nu komt het mooiste: daar hebben goederen geen last van. Het zal een bos bloemen naar Spanje of een lading meloenen retour worst wezen! Met de vrachtwagen doen die er nu veel langer over om op bestemming te komen, meer dan 24 uur ondanks de inzet van twee chauffeurs. Daarnaast is er veel minder personeel nodig om een goederentrein met bijvoorbeeld vijftig trailers naar Spanje te laten rijden dan vrachtauto’s met dubbele bezetting. Wat zou de verhouding zijn? Een team van tien mensen op de trein versus honderd op de vrachtwagens? Er zijn meer dan voldoende dikke ladingstromen te benoemen die beter bediend kunnen worden via het spoor dan over de weg.

En hoe komen we daar nou? Vervoer over het spoor moet kunnen concurreren met of liefst voordeliger zijn dan wielen op de weg. Dus níet de prijzen verhogen, ProRail. Het vervuilende wegvervoer moet daarbij juist wel duurder gemaakt worden. Geef de Japanse NS de opdracht om een spoorboekje te maken en te implementeren voor de HSL en alle andere snelheidsnetwerken door Europa om de argumenten van weinig flexibiliteit en lage betrouwbaarheid van het spoor weg te nemen. En leg vanuit Brussel regelgeving op waardoor al het transport over een afstand van meer dan 500 kilometer voortaan per spoor moet… en een beetje snel graag!

Marie-José Baartmans is directeur en mede-eigenaar van BREYTNER