In 2025 voeren zo’n 30 tot 40 grotere Nederlandse gemeenten een zero-emissie zone in voor vracht- en bestelvoertuigen. De aanleiding is afspraken in het Klimaatakkoord. Vanaf die datum zijn deze zones alleen nog toegankelijk voor emissievrije vracht- en bestelvoertuigen.  

Wel geldt een overgangsregeling voor relatief schone voertuigen, die vóór 2025 zijn aangeschaft. Voertuigen die vanaf 1 januari 2025 worden gekocht, dienen zero-emissie te zijn. Plug-in hybride vrachtauto’s hebben tot 1 januari 2030 – als uitzondering - toegang tot de zero-emissie zone voor stadslogistiek, tenminste als zij daar aantoonbaar en handhaafbaar emissieloos rijden. Dat geldt niet voor een hybride zonder stekker, aangeschaft na 1 januari 2025. 

Kansen voor hybride voertuigen

Veel bedrijven denken na over hoe zij hun stadslogistiek gaan inrichten. Logistieke bedrijven en voertuigleveranciers zien kansen voor hybride voertuigen. Daarmee wordt in de zero-emissie zones gereden zonder emissie. Verder is er door de dieselaandrijving geen beperking in de actieradius. Hybride voertuigen kunnen daarom goed functioneren als tussenstap naar volledig elektrische voertuigen.  

Lees ook: Rowill Transport gaat zand en grint vervoeren met hybride-Scania

Om te testen of een hybride truck volgens de gestelde eisen kan rijden, organiseerde Topsector Logistiek in samenwerking met Scania en Buck een proeftuin in Rotterdam. Tijdens deze proef werden diverse situaties gecreëerd om te zien of het voertuig juist reageert. Hierbij is het belangrijk dat het voertuig op tijd overschakelt naar de juiste aandrijfvorm en het systeem overtredingen registreert. In januari verscheen het rapport met de uitkomsten van de proeftuin met de aanbevelingen. De proef zelf is uitgevoerd op 15 september 2022. 

Overtreding van de emissie-eisen 

Uit de proef kwam naar voren dat de hybride truck automatisch overschakelde op de juiste aandrijfvorm. Van Luik licht toe: “Dat was bijvoorbeeld het geval bij het in- en uitrijden van de zero-emissie zone en bij situaties waar het voertuig, in de zone, opnieuw wordt gestart. Verder worden overtredingen correct en aantoonbaar vastgelegd in het systeem van Scania, waarmee het vervoer in de zero-emissie zone dus gehandhaafd kan worden.”  

Chauffeurs hebben de mogelijkheid om de automatische keuze voor de elektrische aandrijfvorm handmatig te overrulen in de zero-emissie zone. “Maar dit is wel een overtreding van de emissie-eisen en die wordt geregistreerd", zegt Van Luik. “Maar het moment dat de chauffeur weer overschakelt op elektrisch, wordt niet actief vastgelegd. Het weer voldoen aan de eisen is daarmee alleen indirect af te leiden uit het ontbreken van nieuwe alarmen en het teruglopen van de accucapaciteit. Dit gold met name in de huidige instellingen van het Geofence-systeem en is technisch ook anders in te stellen.”  

Foutieve inschatting 

Positiebepaling van het voertuig vindt plaats via GPS. Bij locaties waar het GPS-signaal wegvalt, doet het Fleet Management Systeem (FMS) zelfstandig een inschatting van de locatie. Van Luik: “Dit gaat meestal goed, maar het kan tot een foutieve inschatting leiden. Dat bleek tijdens de test. Wanneer dit plaatsvindt op de grenzen van een zero-emissie zone, kan dit leiden tot een foutieve interpretatie en dus keuze van een onjuiste aandrijfvorm.”  

Dit kan voorkomen worden. Je kunt inregelen dat bij verlies van GPS-contact de laatste instelling blijft staan, zoals bij het Scania-systeem het geval is. “Belangrijk aandachtspunt hierbij is verder dat een Geofence-gebied geen of lastig onderscheid kan maken tussen wegen die elkaar ongelijkvloers kruisen. Denk aan een lokale weg die via een viaduct de snelweg kruist. Bij het vaststellen van de definitieve grenzen van een zero-emissie zone dient hier rekening mee gehouden te worden.” 

Terugverdientijd te kort

Wat is de conclusie van de praktijkproef? Van Luik: “Uit deze proeftuin blijkt dat plug-in hybride voertuigen een rol kunnen spelen in de transitie naar zero-emissie stadslogistiek. Plug-in hybride trucks mogen met de huidige insteek tot 2030 ingezet worden in zero-emissie zones zonder belemmeringen, mits aantoonbaar emissievrij. Daarna dus niet. Toelaten van deze voertuigen in de zero-emissie zone is daarom een goede stap en voorkomt dat transporteurs tot net voor 2025 blijven kiezen voor dieselvoertuigen.” 

“Maar in de markt is te horen dat de periode tot 2030 voor plug-in hybride trucks voor veel bedrijven te kort is om de investering in een dergelijk voertuig terug te verdienen. Met het risico dat langer gebruik gemaakt wordt van voertuigen op fossiele brandstof. Voor logistieke partijen zou het interessanter zijn als hybride trucks ook na 2030 nog mogen worden ingezet in de zero-emissie zones, als zij daar aantoonbaar emissieloos rijden.”  

“Maar het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wil dat niet, omdat het vreest dat dat ten koste gaat van de overstap naar volledig elektrische trucks. De huidige uitzondering geldt verder alleen voor de plug-in hybride en niet voor de hybride zonder stekker. Technisch zijn die verder eigenlijk identiek. Er lijkt niet direct een reden te zijn om de ene variant wel en de ander niet toe te laten. Laat dat een keuze zijn voor de transporteur, zodat die een voertuig kan kiezen dat hem het beste past.” 

Over de proeftuin

De totale route, met startpunt Scania in Hoogvliet, bedroeg ongeveer 46 kilometer. Het gedeelte binnen de (toekomstige) zero-emissie zone is ongeveer zeventien kilometer lang. De situaties die in de proeftuin werden gecreëerd zijn: in -en uitrijden van zero-emissie zone; vertrekken vanaf laad/losadres in zone; bewuste overtreding door chauffeur; en verstoring/onnauwkeurigheid van GPS. 

Het rapport ‘Demonstratie inzet en handhaving hybride truck in de zero-emissie zone’ is te vinden op www.topsectorlogistiek.nl. Ook is er een video gemaakt over hoe de proef verlopen is.  

Lees ook: Tielbeke Logistiek bestelt 10 extra Scania hybride trucks