Voor L’Ortye begint het jaar meteen spannend. Afval Samenwerking Limburg (ASL) schrijft een tender uit voor de inzameling en verwerking van huishoudelijk restafval van die provincie. ASL, die de afvalverwerkingscontracten namens bijna alle Limburgse gemeenten beheert, maakt de inhoud daarvan in februari bekend.
Directeur en mede-eigenaar Jean L’Ortye (rechts op de foto, midden wethouder Hubert Mackus van Maastricht en links eigenaar van het schip Wilmer Fransbergen) hoopt dat gebaald vervoer van huisvuil over het water daarin met bonuspunten wordt beloond. Dat gebeurt bijvoorbeeld al in Vlaanderen, met een korting op de verbrandingsbelasting.
Huisafval 300 kilometer over de weg
De afvalenergiecentrales van de bedrijven die in aanmerking komen voor de opdracht van ASL, bevinden zich allemaal (ver) buiten Limburg. Nu gaat al het huishoudelijk restafval van die provincie (160.000 ton per jaar) over de weg naar Wijster in Drenthe. Vanaf Maastricht ligt dat bijna 300 kilometer verderop. Als het aan L’Ortye ligt gaat het vervoer vanaf 1 januari volgend jaar over het water. In zijn geheel of voor een deel, verpakt in balen.
Dit najaar hield de Limburgse transport- en havenonderneming daar een pilot mee. L’Ortye en de partijen die daarbij betrokken waren (waaronder medefinancier Topsector Logistiek), beschouwen die als zeer geslaagd. “De definitieve resultaten zijn eind januari bekend”, geeft de directeur aan. “Onder meer omdat die ook berekend worden door een onafhankelijke partij: Royal HaskoningDHV. Maar bij deze modal shift laten de voorlopige resultaten een CO2-reductie zien van minstens 50%.”
1.500 ton restafval naar Rozenburg
Tijdens de proef, die liep van 17 oktober tot en met 7 november, werd ongeveer 1.500 ton restafval in balen verpakt. Vervolgens werd dat per binnenschip van Maastricht naar Afvalwerking Rijnmond (AVR) in Rozenburg gebracht. “Afvalvervoer over het water is natuurlijk niet nieuw”, zegt L’Ortye. “Wat dit project uniek maakt, is dat het afval in balen vervoerd werd, die met wikkelfolie verpakt zijn.”
Het inzamelen en verwerken van bedrijfsafval is een van de activiteiten van L’Ortye. Voor de pilot heeft het bedrijf gebruikgemaakt van bedrijfsmatig restafval dat door de eigen organisatie is ingezameld, aangevuld met dat van Renewi. Bij de eigen havenlocatie in Maastricht werd dat samengeperst tot balen en van wikkelfolie voorzien.
“We kozen ervoor om het afval niet op voorhand te shredderen. Niet alle gemeenten die bij de ASL zijn aangesloten, scheiden huishoudelijk restafval namelijk. Het doel is om mogelijk te maken dat dit later in het proces, bij de afvalenergiecentrales, alsnog gebeurt. Daaraan hebben we ons bij deze pilot aangepast.”
Brandveiligheidsmaatregelen
Door een aantal grote afvalbranden in Limburg wil het bevoegd gezag goed op de hoogte zijn van mogelijke risico’s, voordat het een vergunning verleent. Daarom heeft het bedrijf op voorhand uitvoerig met de provincie gesproken over zijn plannen en brandveiligheidsmaatregelen. Met een zestigtal sensoren is de temperatuurontwikkeling en broei in de balen uitgebreid en continu gemonitord. Door luchtdicht verpakken van het afval in wikkelfolie is de kans op broei nihil en dat bleek gelukkig ook uit de monitoring. “Dat stelde de provincie gerust en leverde de ontheffing op. Vervolgens zijn de balen vrijdag 4 november op een schip van Fransbergen Trading & Shipping geladen en maandag 7 november bij AVR in Rozenburg gelost.”
Volgens de man uit Limburgt bracht die keuze wel uitdagingen mee: “Bedrijfsmatig restafval, waarmee we bij de proef werkten, is grover en minder nat dan huishoudelijk restafval. Daardoor is het moeilijker te persen. Grote stukken visten we voor het persen eruit en onder meer daardoor verliep dit proces zonder noemenswaardige problemen.”
Geen stankoverlast en ongedierte
Tweehonderd balen bleven in Maastricht achter. Daarmee houdt L’Ortye een duurproef in verband met brandveiligheid. Die balen worden over een langere periode gemonitord. “Omdat ze luchtdicht verpakt zijn, leveren ze geen stankoverlast op en trekken ze geen ongedierte aan. Daardoor kunnen ze probleemloos, ook voor langere tijd, opgeslagen worden.” Dat is een van de redenen waarom zijn bedrijf het op deze manier vervoeren van afval in de praktijk onderzocht.
Aan het verbalen van afval kleven veel voordelen, aldus de directeur: “Een schip met balen kan veel meer tonnen vervoeren, als je het vergelijkt met los gestort afval. Dat bespaart kosten en levert extra CO2-reductie op. Het voordeel ten opzichte van het concept waarbij je afval in containers perst, is dat je geen lege containers terug hoeft te varen.”
Met één schip kunnen tussen de 70 en 80 vrachtwagenladingen aan gebaald afval worden vervoerd. Nu leggen voor het Limburgs huishoudelijk restafval 6.000 vrachtwagens jaarlijks ongeveer 1,5 miljoen snelwegkilometers af. “Die stroom verplaatsen naar het water levert aanzienlijk minder vervoersbewegingen op de weg op. Dat draagt bij aan het verminderen van de fileproblematiek en ook het chauffeurstekort.”
Afval flexibel inzetten
Een ander pluspunt van verbalen is volgens L’Ortye dat afvalenergiecentrales het afval flexibeler kunnen toepassen. “Ze kunnen het goed opslaan en inzetten als de energiebehoefte groot is. Bij een groeiend gebruik van wind- en zonne-energie, wordt dat steeds belangrijker.” De opbrengsten daarvan zijn namelijk niet constant.
De ondernemer hoopt dat die argumenten en het verloop van de pilot – “We hebben laten zien dat het kan” - de Limburgse gemeenten overtuigt om via ASL voor een modal shift te kiezen.
Lees ook: E-transport over water wint Future Food Logistics Challenge Amsterdam
“Overheden moeten niet alleen naar de financiële kanten kijken, maar ook naar de maatschappelijke baten. Zij zouden het voortouw moeten nemen bij het verduurzamen van de maatschappij. Kiezen voor vervoer over water is een fractie duurder, maar levert veel duurzaamheidsvoordelen op.”
Tweede modal shift
Als het tenderproces verloopt zoals L’Ortye wenst, wordt het de tweede grote modal shift waarbij zijn bedrijf betrokken is. Sinds 2021 verzorgt L’Ortye de overslag van suikerbieten op zijn andere havenlocatie in Maastricht. Daarmee zijn dit jaar een kleine 10.000 vrachtwagenritten naar het water verplaatst. L’Ortye hoopt ook een rol te spelen bij de toekomstige aanvoer van duurzame grondstoffen en energiedragers voor chemiecomplex Chemelot over water. Dat is een oplossing die onder meer de provincie Limburg wenst.
