Prof. Smeulders TUE: “Totale elektrificatie van transport is niet realistisch”

Wat zou een oplossing kunnen zijn? 

“Je zou de industrie moeten aanzetten om zelf te innoveren. Daar plaats je vervolgens een prikkelend doel bij, bijvoorbeeld 10x uitstoot reduceren. Verboden werken niet. Maar de overheid neemt nu het alleenrecht om te innoveren. En dat kan helemaal niet, dat is een ‘contradictio in terminis’ (dat is met elkaar in tegenspraak, red). De overheid is er om regels op te stellen en doelen af te spreken. Zo was de katalysator het antwoord van de industrie op de uitstoot van roetdeeltjes van dieselmotoren. De industrie vindt ongetwijfeld ook een oplossing als benzineauto’s of dieselvrachtwagens minder moeten gaan uitstoten.” 

Wat zou u de transportsector adviseren? 

“Een organisatie als TLN zou in overleg met de branche een roadmap moeten opstellen. Hoe zien wij zelf mogelijkheden om de uitstoot terug te brengen? Bijvoorbeeld in 2035 is 20% van de vloot aangedreven door waterstof. En we stellen een hulpprogramma op om oude Bulgaarse vrachtauto’s te vervangen door nieuwe. Maar misschien is er zo’n plan er al wel, dat weet ik niet. Als je zelf een route uitzet, ben je ook een volwaardige gesprekspartner. Dan kun je wellicht een convenant afsluiten. Spreek bijvoorbeeld af dat over 10 jaar 10% van de vrachtwagens in Europa die meer dan 1500 gram CO2 per kilometer uitstoten, worden vervangen voor betere exemplaren. Maak dus een realistisch plan en zorg dat je iedereen mee krijgt. We kunnen dan vergroenen, zonder dat we verarmen.” 

Lees ook: Hoogleraar transportbeleid pleit voor langetermijnbeleid

Totale onzin 

Zero-emissie zones zijn onzinnig, aldus de professor. Hij grapt: “Dat betekent dat mensen er ook niet meer mogen komen, want wij stoten ook CO2 uit, ongeveer een kilo per dag. Als mens zijn wij ook een verbrandingsmotor. Wij zijn een lopende 100 Watt lamp. Verder vliegt CO2 gewoon over zo’n zone heen. CO2 heeft geen paspoort. Dus moet je op wereldniveau CO2 terugdringen.  

Roetuitstoot is een ander verhaal, dat is slecht voor de gezondheid. Dat ja dat wilt weren uit de binnensteden snap ik. Maar CO2 is helemaal niet ongezond. En als je elektriciteit verbruikt, is er grote kans dat die ergens anders is opgewekt in een kolencentrale. 

Sectie Energie Technology

De sectie Energy Technology van de Technische Universiteit Eindhoven, waar David Smeulders hoogleraar van is, onderzoekt momenteel het volgende. Energieopslag is het eerste item. “Groene energie wek je op met zon en wind. De hoeveelheid wisselt vanwege de weersomstandigheden, daarom wil je het kunnen opslaan.” Verder is 50% van ons energieverbruik warmte. “Daarom onderzoeken we of we warmte direct kunnen opslaan, bijvoorbeeld via zonnecollectoren of een warmtebatterij, een soort boiler.”  

Het tweede item is stroom. Wat kun je daar van maken? Allereerst waterstof, maar ook synthetische aardgas. In het laboratorium staat een opstelling waar wij van groene stroom synthetisch aardgas maken. Nu is dat nog maar 3,5 kWh. Uiteindelijk willen we een hele elektriciteitscentrale vervangen met een centrale die synthetisch aardgas produceert. Bijvoorbeeld de kolencentrale in Geertruidenberg. Als er te veel stroom is, maakt hij aardgas en als er behoefte is aan stroom, veranderen we het aardgas weer in stroom.” Daarbij wordt gebruikgemaakt van het huidige aardgasnet. 

Lees ook: Bluekens: ‘Begin met energie’

Is vergroenen wel de juiste weg? 

“Willen we koste wat het kost vergroenen? Dat kan ervoor zorgen dat we bedrijven wegjagen uit ons land. Zo is ons gasverbruik afgelopen jaar van 40 miljard m3 aardgas teruggegaan naar 31 miljard m3. Dat kun je toejuichen, maar een grote oorzaak is dat bedrijven hun productie hebben stilgelegd, zoals de aluminiumfabriek Damco in Groningen. Ze kunnen de kosten voor de productie niet meer betalen.  

Ook een bakker had, in lijn met de vergroening, zijn ovens van aardgas overgezet naar elektriciteit. Daarna kreeg hij prompt een waarschuwing van het elektriciteitsbedrijf dat hij te veel stroom verbruikte. Als hij dat nog een keer zou doen, zou hij een grote boete ontvangen.  

Biomassa is ook zo’n thema. De overheid subsidieerde het gebruik ervan. Op kleine schaal takjes verbranden in de kachel is geen probleem. Maar er zijn altijd mensen die vervolgens hele bossen gaan kappen onder het motto: de bomen groeien toch weer aan. Dan span je het paard achter de wagen. Er komt er een heleboel CO2 vrij, die over 50 jaar pas weer wordt opgenomen door volwassen bomen. Dus je hebt extra CO2-uitstoot gecreëerd. Dit is goed als het over knotwilgen gaat, maar als hele oerbossen in Letland worden gekapt, gaat het verkeerd. Dat ketendenken en de samenhang worden vaak overgeslagen.” 

Wat zou een oplossing kunnen zijn? 

“Je zou de industrie moeten aanzetten om zelf te innoveren. Daar plaats je vervolgens een prikkelend doel bij, bijvoorbeeld 10x uitstoot reduceren. Verboden werken niet. Maar de overheid neemt nu het alleenrecht om te innoveren. En dat kan helemaal niet, dat is een ‘contradictio in terminis’ (dat is met elkaar in tegenspraak, red). De overheid is er om regels op te stellen en doelen af te spreken. Zo was de katalysator het antwoord van de industrie op de uitstoot van roetdeeltjes van dieselmotoren. De industrie vindt ongetwijfeld ook een oplossing als benzineauto’s of dieselvrachtwagens minder moeten gaan uitstoten.” 

Wat zou u de transportsector adviseren? 

“Een organisatie als TLN zou in overleg met de branche een roadmap moeten opstellen. Hoe zien wij zelf mogelijkheden om de uitstoot terug te brengen? Bijvoorbeeld in 2035 is 20% van de vloot aangedreven door waterstof. En we stellen een hulpprogramma op om oude Bulgaarse vrachtauto’s te vervangen door nieuwe. Maar misschien is er zo’n plan er al wel, dat weet ik niet. Als je zelf een route uitzet, ben je ook een volwaardige gesprekspartner. Dan kun je wellicht een convenant afsluiten. Spreek bijvoorbeeld af dat over 10 jaar 10% van de vrachtwagens in Europa die meer dan 1500 gram CO2 per kilometer uitstoten, worden vervangen voor betere exemplaren. Maak dus een realistisch plan en zorg dat je iedereen mee krijgt. We kunnen dan vergroenen, zonder dat we verarmen.” 

Lees ook: Hoogleraar transportbeleid pleit voor langetermijnbeleid

Totale onzin 

Zero-emissie zones zijn onzinnig, aldus de professor. Hij grapt: “Dat betekent dat mensen er ook niet meer mogen komen, want wij stoten ook CO2 uit, ongeveer een kilo per dag. Als mens zijn wij ook een verbrandingsmotor. Wij zijn een lopende 100 Watt lamp. Verder vliegt CO2 gewoon over zo’n zone heen. CO2 heeft geen paspoort. Dus moet je op wereldniveau CO2 terugdringen.  

Roetuitstoot is een ander verhaal, dat is slecht voor de gezondheid. Dat ja dat wilt weren uit de binnensteden snap ik. Maar CO2 is helemaal niet ongezond. En als je elektriciteit verbruikt, is er grote kans dat die ergens anders is opgewekt in een kolencentrale. 

Sectie Energie Technology

De sectie Energy Technology van de Technische Universiteit Eindhoven, waar David Smeulders hoogleraar van is, onderzoekt momenteel het volgende. Energieopslag is het eerste item. “Groene energie wek je op met zon en wind. De hoeveelheid wisselt vanwege de weersomstandigheden, daarom wil je het kunnen opslaan.” Verder is 50% van ons energieverbruik warmte. “Daarom onderzoeken we of we warmte direct kunnen opslaan, bijvoorbeeld via zonnecollectoren of een warmtebatterij, een soort boiler.”  

Het tweede item is stroom. Wat kun je daar van maken? Allereerst waterstof, maar ook synthetische aardgas. In het laboratorium staat een opstelling waar wij van groene stroom synthetisch aardgas maken. Nu is dat nog maar 3,5 kWh. Uiteindelijk willen we een hele elektriciteitscentrale vervangen met een centrale die synthetisch aardgas produceert. Bijvoorbeeld de kolencentrale in Geertruidenberg. Als er te veel stroom is, maakt hij aardgas en als er behoefte is aan stroom, veranderen we het aardgas weer in stroom.” Daarbij wordt gebruikgemaakt van het huidige aardgasnet. 

Lees ook: Bluekens: ‘Begin met energie’

Is de waterstof die Gasunie vervoert grijs? 

“Ja, de meeste waterstof is gemaakt van aardgas. Maar als je de infrastructuur eenmaal hebt, kun je het gaan verduurzamen. Maar dat zal nog wel een hele stap zijn, want groene waterstof win je via groene stroom, en we hebben vastgesteld dat we daar veel te weinig van hebben!  

Verder zijn elektrolyzers, apparaten die van groene stroom groene waterstof kunnen maken, nog maar op hele kleine schaal beschikbaar en ze worden allemaal nog met de hand gemaakt. (Wij hebben er hier overigens ook een in het lab staan voor onderzoek.) Als je duizenden exemplaren van dat apparaat wilt hebben om groene waterstof te maken, moeten ze industrieel worden vervaardigd. Die stap moeten we nog maken. Dus je kunt niet zeggen: morgen moet iedereen aan de groene waterstof. Die is niet beschikbaar. 

Ik heb wel eens een rekensom gemaakt. Als je al het aardgas in Nederland wilt vervangen door waterstof, heb je een oppervlakte nodig van 4 of 5 keer de Noordzee, helemaal volgezet met windmolens. Dat is ook niet realistisch. Dus de waterstof zal deels uit het buitenland moeten komen. 

Maar het is wel een praktisch product. Je zou waterstof bijvoorbeeld kunnen gebruiken in oude wijken met huizen die je niet zo makkelijk isoleert. In de CV-ketel kun je waterstof namelijk gewoon verbranden, net als aardgas. Het enige probleem is dat we met een tekort zitten!” 

Zijn biobrandstoffen een optie? 

“Als we erop willen vliegen, moeten we veel meer frites gaan eten bijvoorbeeld. Ook als we al het frituurvet uit België zouden gebruiken, is er niet voldoende beschikbaar voor biobrandstoffen. Shell produceert momenteel wel Sustainable Aviation Fuels voor de luchtvaart, en de biobrandstoffen worden vermengd met kerosine. Maar ik denk dat we in de toekomst moeten zorgen dat we synthetische air fuels produceren. Die zouden we kunnen maken van CO2 uit de lucht. Overigens kunnen we dat morgen nog niet, maar het is wel een onderzoeksrichting. Wellicht zal het over 50 jaar werkelijkheid zijn? Daar zijn wel plannen voor nodig. En dat gaat wel eens mis. En voldoende subsidie van de overheid. Die subsidies komen helaas niet allemaal op de juiste plek terecht. 

Het prijsplafond is een goed voorbeeld. Wij betalen tot 1.200 kuub gas een maximum bedrag en de energiebedrijven brengen het overige in rekening bij de overheid. De overheid subsidieert die bedrijven dus. En het levert ons belastingverhoging op. We subsidiëren de energiebedrijven, terwijl de mensen het nodig hebben. 

Is vergroenen wel de juiste weg? 

“Willen we koste wat het kost vergroenen? Dat kan ervoor zorgen dat we bedrijven wegjagen uit ons land. Zo is ons gasverbruik afgelopen jaar van 40 miljard m3 aardgas teruggegaan naar 31 miljard m3. Dat kun je toejuichen, maar een grote oorzaak is dat bedrijven hun productie hebben stilgelegd, zoals de aluminiumfabriek Damco in Groningen. Ze kunnen de kosten voor de productie niet meer betalen.  

Ook een bakker had, in lijn met de vergroening, zijn ovens van aardgas overgezet naar elektriciteit. Daarna kreeg hij prompt een waarschuwing van het elektriciteitsbedrijf dat hij te veel stroom verbruikte. Als hij dat nog een keer zou doen, zou hij een grote boete ontvangen.  

Biomassa is ook zo’n thema. De overheid subsidieerde het gebruik ervan. Op kleine schaal takjes verbranden in de kachel is geen probleem. Maar er zijn altijd mensen die vervolgens hele bossen gaan kappen onder het motto: de bomen groeien toch weer aan. Dan span je het paard achter de wagen. Er komt er een heleboel CO2 vrij, die over 50 jaar pas weer wordt opgenomen door volwassen bomen. Dus je hebt extra CO2-uitstoot gecreëerd. Dit is goed als het over knotwilgen gaat, maar als hele oerbossen in Letland worden gekapt, gaat het verkeerd. Dat ketendenken en de samenhang worden vaak overgeslagen.” 

Wat zou een oplossing kunnen zijn? 

“Je zou de industrie moeten aanzetten om zelf te innoveren. Daar plaats je vervolgens een prikkelend doel bij, bijvoorbeeld 10x uitstoot reduceren. Verboden werken niet. Maar de overheid neemt nu het alleenrecht om te innoveren. En dat kan helemaal niet, dat is een ‘contradictio in terminis’ (dat is met elkaar in tegenspraak, red). De overheid is er om regels op te stellen en doelen af te spreken. Zo was de katalysator het antwoord van de industrie op de uitstoot van roetdeeltjes van dieselmotoren. De industrie vindt ongetwijfeld ook een oplossing als benzineauto’s of dieselvrachtwagens minder moeten gaan uitstoten.” 

Wat zou u de transportsector adviseren? 

“Een organisatie als TLN zou in overleg met de branche een roadmap moeten opstellen. Hoe zien wij zelf mogelijkheden om de uitstoot terug te brengen? Bijvoorbeeld in 2035 is 20% van de vloot aangedreven door waterstof. En we stellen een hulpprogramma op om oude Bulgaarse vrachtauto’s te vervangen door nieuwe. Maar misschien is er zo’n plan er al wel, dat weet ik niet. Als je zelf een route uitzet, ben je ook een volwaardige gesprekspartner. Dan kun je wellicht een convenant afsluiten. Spreek bijvoorbeeld af dat over 10 jaar 10% van de vrachtwagens in Europa die meer dan 1500 gram CO2 per kilometer uitstoten, worden vervangen voor betere exemplaren. Maak dus een realistisch plan en zorg dat je iedereen mee krijgt. We kunnen dan vergroenen, zonder dat we verarmen.” 

Lees ook: Hoogleraar transportbeleid pleit voor langetermijnbeleid

Totale onzin 

Zero-emissie zones zijn onzinnig, aldus de professor. Hij grapt: “Dat betekent dat mensen er ook niet meer mogen komen, want wij stoten ook CO2 uit, ongeveer een kilo per dag. Als mens zijn wij ook een verbrandingsmotor. Wij zijn een lopende 100 Watt lamp. Verder vliegt CO2 gewoon over zo’n zone heen. CO2 heeft geen paspoort. Dus moet je op wereldniveau CO2 terugdringen.  

Roetuitstoot is een ander verhaal, dat is slecht voor de gezondheid. Dat ja dat wilt weren uit de binnensteden snap ik. Maar CO2 is helemaal niet ongezond. En als je elektriciteit verbruikt, is er grote kans dat die ergens anders is opgewekt in een kolencentrale. 

Sectie Energie Technology

De sectie Energy Technology van de Technische Universiteit Eindhoven, waar David Smeulders hoogleraar van is, onderzoekt momenteel het volgende. Energieopslag is het eerste item. “Groene energie wek je op met zon en wind. De hoeveelheid wisselt vanwege de weersomstandigheden, daarom wil je het kunnen opslaan.” Verder is 50% van ons energieverbruik warmte. “Daarom onderzoeken we of we warmte direct kunnen opslaan, bijvoorbeeld via zonnecollectoren of een warmtebatterij, een soort boiler.”  

Het tweede item is stroom. Wat kun je daar van maken? Allereerst waterstof, maar ook synthetische aardgas. In het laboratorium staat een opstelling waar wij van groene stroom synthetisch aardgas maken. Nu is dat nog maar 3,5 kWh. Uiteindelijk willen we een hele elektriciteitscentrale vervangen met een centrale die synthetisch aardgas produceert. Bijvoorbeeld de kolencentrale in Geertruidenberg. Als er te veel stroom is, maakt hij aardgas en als er behoefte is aan stroom, veranderen we het aardgas weer in stroom.” Daarbij wordt gebruikgemaakt van het huidige aardgasnet. 

Lees ook: Bluekens: ‘Begin met energie’

Is de waterstof die Gasunie vervoert grijs? 

“Ja, de meeste waterstof is gemaakt van aardgas. Maar als je de infrastructuur eenmaal hebt, kun je het gaan verduurzamen. Maar dat zal nog wel een hele stap zijn, want groene waterstof win je via groene stroom, en we hebben vastgesteld dat we daar veel te weinig van hebben!  

Verder zijn elektrolyzers, apparaten die van groene stroom groene waterstof kunnen maken, nog maar op hele kleine schaal beschikbaar en ze worden allemaal nog met de hand gemaakt. (Wij hebben er hier overigens ook een in het lab staan voor onderzoek.) Als je duizenden exemplaren van dat apparaat wilt hebben om groene waterstof te maken, moeten ze industrieel worden vervaardigd. Die stap moeten we nog maken. Dus je kunt niet zeggen: morgen moet iedereen aan de groene waterstof. Die is niet beschikbaar. 

Ik heb wel eens een rekensom gemaakt. Als je al het aardgas in Nederland wilt vervangen door waterstof, heb je een oppervlakte nodig van 4 of 5 keer de Noordzee, helemaal volgezet met windmolens. Dat is ook niet realistisch. Dus de waterstof zal deels uit het buitenland moeten komen. 

Maar het is wel een praktisch product. Je zou waterstof bijvoorbeeld kunnen gebruiken in oude wijken met huizen die je niet zo makkelijk isoleert. In de CV-ketel kun je waterstof namelijk gewoon verbranden, net als aardgas. Het enige probleem is dat we met een tekort zitten!” 

Zijn biobrandstoffen een optie? 

“Als we erop willen vliegen, moeten we veel meer frites gaan eten bijvoorbeeld. Ook als we al het frituurvet uit België zouden gebruiken, is er niet voldoende beschikbaar voor biobrandstoffen. Shell produceert momenteel wel Sustainable Aviation Fuels voor de luchtvaart, en de biobrandstoffen worden vermengd met kerosine. Maar ik denk dat we in de toekomst moeten zorgen dat we synthetische air fuels produceren. Die zouden we kunnen maken van CO2 uit de lucht. Overigens kunnen we dat morgen nog niet, maar het is wel een onderzoeksrichting. Wellicht zal het over 50 jaar werkelijkheid zijn? Daar zijn wel plannen voor nodig. En dat gaat wel eens mis. En voldoende subsidie van de overheid. Die subsidies komen helaas niet allemaal op de juiste plek terecht. 

Het prijsplafond is een goed voorbeeld. Wij betalen tot 1.200 kuub gas een maximum bedrag en de energiebedrijven brengen het overige in rekening bij de overheid. De overheid subsidieert die bedrijven dus. En het levert ons belastingverhoging op. We subsidiëren de energiebedrijven, terwijl de mensen het nodig hebben. 

Is vergroenen wel de juiste weg? 

“Willen we koste wat het kost vergroenen? Dat kan ervoor zorgen dat we bedrijven wegjagen uit ons land. Zo is ons gasverbruik afgelopen jaar van 40 miljard m3 aardgas teruggegaan naar 31 miljard m3. Dat kun je toejuichen, maar een grote oorzaak is dat bedrijven hun productie hebben stilgelegd, zoals de aluminiumfabriek Damco in Groningen. Ze kunnen de kosten voor de productie niet meer betalen.  

Ook een bakker had, in lijn met de vergroening, zijn ovens van aardgas overgezet naar elektriciteit. Daarna kreeg hij prompt een waarschuwing van het elektriciteitsbedrijf dat hij te veel stroom verbruikte. Als hij dat nog een keer zou doen, zou hij een grote boete ontvangen.  

Biomassa is ook zo’n thema. De overheid subsidieerde het gebruik ervan. Op kleine schaal takjes verbranden in de kachel is geen probleem. Maar er zijn altijd mensen die vervolgens hele bossen gaan kappen onder het motto: de bomen groeien toch weer aan. Dan span je het paard achter de wagen. Er komt er een heleboel CO2 vrij, die over 50 jaar pas weer wordt opgenomen door volwassen bomen. Dus je hebt extra CO2-uitstoot gecreëerd. Dit is goed als het over knotwilgen gaat, maar als hele oerbossen in Letland worden gekapt, gaat het verkeerd. Dat ketendenken en de samenhang worden vaak overgeslagen.” 

Wat zou een oplossing kunnen zijn? 

“Je zou de industrie moeten aanzetten om zelf te innoveren. Daar plaats je vervolgens een prikkelend doel bij, bijvoorbeeld 10x uitstoot reduceren. Verboden werken niet. Maar de overheid neemt nu het alleenrecht om te innoveren. En dat kan helemaal niet, dat is een ‘contradictio in terminis’ (dat is met elkaar in tegenspraak, red). De overheid is er om regels op te stellen en doelen af te spreken. Zo was de katalysator het antwoord van de industrie op de uitstoot van roetdeeltjes van dieselmotoren. De industrie vindt ongetwijfeld ook een oplossing als benzineauto’s of dieselvrachtwagens minder moeten gaan uitstoten.” 

Wat zou u de transportsector adviseren? 

“Een organisatie als TLN zou in overleg met de branche een roadmap moeten opstellen. Hoe zien wij zelf mogelijkheden om de uitstoot terug te brengen? Bijvoorbeeld in 2035 is 20% van de vloot aangedreven door waterstof. En we stellen een hulpprogramma op om oude Bulgaarse vrachtauto’s te vervangen door nieuwe. Maar misschien is er zo’n plan er al wel, dat weet ik niet. Als je zelf een route uitzet, ben je ook een volwaardige gesprekspartner. Dan kun je wellicht een convenant afsluiten. Spreek bijvoorbeeld af dat over 10 jaar 10% van de vrachtwagens in Europa die meer dan 1500 gram CO2 per kilometer uitstoten, worden vervangen voor betere exemplaren. Maak dus een realistisch plan en zorg dat je iedereen mee krijgt. We kunnen dan vergroenen, zonder dat we verarmen.” 

Lees ook: Hoogleraar transportbeleid pleit voor langetermijnbeleid

Totale onzin 

Zero-emissie zones zijn onzinnig, aldus de professor. Hij grapt: “Dat betekent dat mensen er ook niet meer mogen komen, want wij stoten ook CO2 uit, ongeveer een kilo per dag. Als mens zijn wij ook een verbrandingsmotor. Wij zijn een lopende 100 Watt lamp. Verder vliegt CO2 gewoon over zo’n zone heen. CO2 heeft geen paspoort. Dus moet je op wereldniveau CO2 terugdringen.  

Roetuitstoot is een ander verhaal, dat is slecht voor de gezondheid. Dat ja dat wilt weren uit de binnensteden snap ik. Maar CO2 is helemaal niet ongezond. En als je elektriciteit verbruikt, is er grote kans dat die ergens anders is opgewekt in een kolencentrale. 

Sectie Energie Technology

De sectie Energy Technology van de Technische Universiteit Eindhoven, waar David Smeulders hoogleraar van is, onderzoekt momenteel het volgende. Energieopslag is het eerste item. “Groene energie wek je op met zon en wind. De hoeveelheid wisselt vanwege de weersomstandigheden, daarom wil je het kunnen opslaan.” Verder is 50% van ons energieverbruik warmte. “Daarom onderzoeken we of we warmte direct kunnen opslaan, bijvoorbeeld via zonnecollectoren of een warmtebatterij, een soort boiler.”  

Het tweede item is stroom. Wat kun je daar van maken? Allereerst waterstof, maar ook synthetische aardgas. In het laboratorium staat een opstelling waar wij van groene stroom synthetisch aardgas maken. Nu is dat nog maar 3,5 kWh. Uiteindelijk willen we een hele elektriciteitscentrale vervangen met een centrale die synthetisch aardgas produceert. Bijvoorbeeld de kolencentrale in Geertruidenberg. Als er te veel stroom is, maakt hij aardgas en als er behoefte is aan stroom, veranderen we het aardgas weer in stroom.” Daarbij wordt gebruikgemaakt van het huidige aardgasnet. 

Lees ook: Bluekens: ‘Begin met energie’

“Elektrificeren is wensdenken en het is onmogelijk. Wellicht gaat ons land er zelfs door verarmen. Mijn advies? Maak als transportsector zelf een plan om te innoveren”, aldus de professor.

Mensen in het Noord-Hollandse Westzaan kochten een duurzaam huis in de romantische wijk Molenaer. Geen gasaansluiting meer, maar een warmtepomp. Alleen…. het elektriciteitsbedrijf kan niet voldoende stroom leveren, dus draait er momenteel een dieselaggregaat om de huizen te voorzien van voldoende stroom (!). 

U gebruikt het woord duurzaamheidsreligie. Wat houdt dat in?

“Dat is het verlangen om in de groene hemel terecht te  komen. We streven allemaal naar duurzaamheid, duurzaamheid is groen, elektrisch. De overheid vertaalt dat verlangen in wetgeving. Alleen ze gaat eraan voorbij of haar wensen wel realistisch zijn. En dat zijn ze niet. Dus zijn teleurstellingen onvermijdelijk. De overheid overlegt namelijk niet genoeg. Niet met de industrie, niet met bedrijven als Tennet en Gasunie en niet met universiteiten en andere stakeholders. Dat is onverstandig en leidt tot problemen.”  

Wat klopt er niet aan de doelen van de overheid? 

“De infrastructuur bijvoorbeeld kan de vraag naar elektriciteit helemaal niet aan. En er is niet voldoende (groene) stroom. Even het totaalplaatje. Van onze totale consumptie van energie (100%) gebruiken we 30% voor transport, 20% is elektriciteitsverbruik en 50% is warmteverbruik: denk aan verwarming van gebouwen en huizen. Als de overheid CO2 wil reduceren, is het dus begrijpelijk dat ze inzet op die 30% transport met veel fossiele brandstoffen. Transport bestaat uit personen-, vracht-, vliegvervoer en scheepvaart.  

Door de komst van windparken en zonnepanelen gaat de verduurzaming van elektriciteit snel. Inmiddels is dat gegroeid tot 5,5% van de totale vraag naar elektriciteit. Maar dat is dus slechts 30% van de totale energievraag van ons land. Dus als je 100%  groene elektriciteit zou kunnen opwekken, heb je nog maar 20% van de totale energievraag opgelost! 

Toch zet de overheid nu vol in op elektrificeren. Voor vrachtvervoer is elektrisch rijden momenteel een moeilijk verhaal in verband met de actieradius. Zo zie ik nog geen elektrische vrachtwagen de Brennerpas nemen! Om nog maar te zwijgen over schepen en vliegtuigen. Dus ik zou adviseren om nu alleen te elektrificeren bij personenvervoer. De meeste ritjes die mensen maken, zijn minder dan 100 kilometer, dus dat is goed te doen. In een tempo dat haalbaar is, want als iedereen nu elektrisch gaat rijden, krijgen we stroomstoring.  

Niet dat de keus voor personenvervoer een gemakkelijke is. Ik zal uitleggen waarom. Een laadpaal op straat verbruikt zo’n 20 kW. Maar met die hoeveelheid kW kun je ook 2 huishoudens met warmtepompen uitrusten. Een warmtepomp voor een huishouden heeft namelijk maximaal 11 kW nodig. Dus de vraag is: wil je 2 huishoudens verduurzamen of 1 laadpaal plaatsen? Je moet dus een plan maken, met prioriteiten.” 

Zou het opschalen van de infrastructuur een stap kunnen zijn? 

“Nee, dat is geen oplossing op korte termijn. Meer gebruik van elektriciteit betekent jaren werk. Als je dat wilt, moet je alleen al duizenden kilometers extra kabel trekken en tienduizenden transformatorhuisjes plaatsen. Daar heb je mensen voor nodig en die zijn er niet. Op de Technische Universiteiten hebben er ook last van. Wij zoeken technici om opstellingen te maken voor studenten en onderzoekers, maar onze vacatures worden niet vervuld. En netbeheerders als Tennet, Enexis, Liander en Stedin kampen met hetzelfde probleem. Dus totale elektrificatie van het transport is niet realistisch.” 

Is waterstof een serieus alternatief voor de verduurzaming van de transportsector? 

“Ja, voor zwaar transport en langere ritten over de weg zeker. Het is ook eventueel een optie voor de scheepvaart. Hier wordt al volop in geïnvesteerd: miljarden euro’s gaan naar waterstofontwikkeling. Gasunie is bijvoorbeeld bezig met het aanleggen van een waterstoftransportsysteem. Het bedrijf legt een rechtstreekse pijpleiding aan van Rotterdam naar industrieterrein Chemelot in Limburg (daar zitten chemische bedrijven, red). Ook DAF in Eindhoven wil een aansluiting, heb ik begrepen. Op deze leiding kunnen bedrijven een waterstoftankstation aansluiten. Momenteel zijn er maar drie van dit soort tankstations in Nederland. Er zijn overigens ook al waterstofauto’s op de weg, zoals de Toyota Mirai.” 

“De overheid neemt nu het alleenrecht om te innoveren. En dat kan helemaal niet, dat is een ‘contradictio in terminis’”

Is de waterstof die Gasunie vervoert grijs? 

“Ja, de meeste waterstof is gemaakt van aardgas. Maar als je de infrastructuur eenmaal hebt, kun je het gaan verduurzamen. Maar dat zal nog wel een hele stap zijn, want groene waterstof win je via groene stroom, en we hebben vastgesteld dat we daar veel te weinig van hebben!  

Verder zijn elektrolyzers, apparaten die van groene stroom groene waterstof kunnen maken, nog maar op hele kleine schaal beschikbaar en ze worden allemaal nog met de hand gemaakt. (Wij hebben er hier overigens ook een in het lab staan voor onderzoek.) Als je duizenden exemplaren van dat apparaat wilt hebben om groene waterstof te maken, moeten ze industrieel worden vervaardigd. Die stap moeten we nog maken. Dus je kunt niet zeggen: morgen moet iedereen aan de groene waterstof. Die is niet beschikbaar. 

Ik heb wel eens een rekensom gemaakt. Als je al het aardgas in Nederland wilt vervangen door waterstof, heb je een oppervlakte nodig van 4 of 5 keer de Noordzee, helemaal volgezet met windmolens. Dat is ook niet realistisch. Dus de waterstof zal deels uit het buitenland moeten komen. 

Maar het is wel een praktisch product. Je zou waterstof bijvoorbeeld kunnen gebruiken in oude wijken met huizen die je niet zo makkelijk isoleert. In de CV-ketel kun je waterstof namelijk gewoon verbranden, net als aardgas. Het enige probleem is dat we met een tekort zitten!” 

Zijn biobrandstoffen een optie? 

“Als we erop willen vliegen, moeten we veel meer frites gaan eten bijvoorbeeld. Ook als we al het frituurvet uit België zouden gebruiken, is er niet voldoende beschikbaar voor biobrandstoffen. Shell produceert momenteel wel Sustainable Aviation Fuels voor de luchtvaart, en de biobrandstoffen worden vermengd met kerosine. Maar ik denk dat we in de toekomst moeten zorgen dat we synthetische air fuels produceren. Die zouden we kunnen maken van CO2 uit de lucht. Overigens kunnen we dat morgen nog niet, maar het is wel een onderzoeksrichting. Wellicht zal het over 50 jaar werkelijkheid zijn? Daar zijn wel plannen voor nodig. En dat gaat wel eens mis. En voldoende subsidie van de overheid. Die subsidies komen helaas niet allemaal op de juiste plek terecht. 

Het prijsplafond is een goed voorbeeld. Wij betalen tot 1.200 kuub gas een maximum bedrag en de energiebedrijven brengen het overige in rekening bij de overheid. De overheid subsidieert die bedrijven dus. En het levert ons belastingverhoging op. We subsidiëren de energiebedrijven, terwijl de mensen het nodig hebben. 

Is vergroenen wel de juiste weg? 

“Willen we koste wat het kost vergroenen? Dat kan ervoor zorgen dat we bedrijven wegjagen uit ons land. Zo is ons gasverbruik afgelopen jaar van 40 miljard m3 aardgas teruggegaan naar 31 miljard m3. Dat kun je toejuichen, maar een grote oorzaak is dat bedrijven hun productie hebben stilgelegd, zoals de aluminiumfabriek Damco in Groningen. Ze kunnen de kosten voor de productie niet meer betalen.  

Ook een bakker had, in lijn met de vergroening, zijn ovens van aardgas overgezet naar elektriciteit. Daarna kreeg hij prompt een waarschuwing van het elektriciteitsbedrijf dat hij te veel stroom verbruikte. Als hij dat nog een keer zou doen, zou hij een grote boete ontvangen.  

Biomassa is ook zo’n thema. De overheid subsidieerde het gebruik ervan. Op kleine schaal takjes verbranden in de kachel is geen probleem. Maar er zijn altijd mensen die vervolgens hele bossen gaan kappen onder het motto: de bomen groeien toch weer aan. Dan span je het paard achter de wagen. Er komt er een heleboel CO2 vrij, die over 50 jaar pas weer wordt opgenomen door volwassen bomen. Dus je hebt extra CO2-uitstoot gecreëerd. Dit is goed als het over knotwilgen gaat, maar als hele oerbossen in Letland worden gekapt, gaat het verkeerd. Dat ketendenken en de samenhang worden vaak overgeslagen.” 

Wat zou een oplossing kunnen zijn? 

“Je zou de industrie moeten aanzetten om zelf te innoveren. Daar plaats je vervolgens een prikkelend doel bij, bijvoorbeeld 10x uitstoot reduceren. Verboden werken niet. Maar de overheid neemt nu het alleenrecht om te innoveren. En dat kan helemaal niet, dat is een ‘contradictio in terminis’ (dat is met elkaar in tegenspraak, red). De overheid is er om regels op te stellen en doelen af te spreken. Zo was de katalysator het antwoord van de industrie op de uitstoot van roetdeeltjes van dieselmotoren. De industrie vindt ongetwijfeld ook een oplossing als benzineauto’s of dieselvrachtwagens minder moeten gaan uitstoten.” 

Wat zou u de transportsector adviseren? 

“Een organisatie als TLN zou in overleg met de branche een roadmap moeten opstellen. Hoe zien wij zelf mogelijkheden om de uitstoot terug te brengen? Bijvoorbeeld in 2035 is 20% van de vloot aangedreven door waterstof. En we stellen een hulpprogramma op om oude Bulgaarse vrachtauto’s te vervangen door nieuwe. Maar misschien is er zo’n plan er al wel, dat weet ik niet. Als je zelf een route uitzet, ben je ook een volwaardige gesprekspartner. Dan kun je wellicht een convenant afsluiten. Spreek bijvoorbeeld af dat over 10 jaar 10% van de vrachtwagens in Europa die meer dan 1500 gram CO2 per kilometer uitstoten, worden vervangen voor betere exemplaren. Maak dus een realistisch plan en zorg dat je iedereen mee krijgt. We kunnen dan vergroenen, zonder dat we verarmen.” 

Lees ook: Hoogleraar transportbeleid pleit voor langetermijnbeleid

Totale onzin 

Zero-emissie zones zijn onzinnig, aldus de professor. Hij grapt: “Dat betekent dat mensen er ook niet meer mogen komen, want wij stoten ook CO2 uit, ongeveer een kilo per dag. Als mens zijn wij ook een verbrandingsmotor. Wij zijn een lopende 100 Watt lamp. Verder vliegt CO2 gewoon over zo’n zone heen. CO2 heeft geen paspoort. Dus moet je op wereldniveau CO2 terugdringen.  

Roetuitstoot is een ander verhaal, dat is slecht voor de gezondheid. Dat ja dat wilt weren uit de binnensteden snap ik. Maar CO2 is helemaal niet ongezond. En als je elektriciteit verbruikt, is er grote kans dat die ergens anders is opgewekt in een kolencentrale. 

Sectie Energie Technology

De sectie Energy Technology van de Technische Universiteit Eindhoven, waar David Smeulders hoogleraar van is, onderzoekt momenteel het volgende. Energieopslag is het eerste item. “Groene energie wek je op met zon en wind. De hoeveelheid wisselt vanwege de weersomstandigheden, daarom wil je het kunnen opslaan.” Verder is 50% van ons energieverbruik warmte. “Daarom onderzoeken we of we warmte direct kunnen opslaan, bijvoorbeeld via zonnecollectoren of een warmtebatterij, een soort boiler.”  

Het tweede item is stroom. Wat kun je daar van maken? Allereerst waterstof, maar ook synthetische aardgas. In het laboratorium staat een opstelling waar wij van groene stroom synthetisch aardgas maken. Nu is dat nog maar 3,5 kWh. Uiteindelijk willen we een hele elektriciteitscentrale vervangen met een centrale die synthetisch aardgas produceert. Bijvoorbeeld de kolencentrale in Geertruidenberg. Als er te veel stroom is, maakt hij aardgas en als er behoefte is aan stroom, veranderen we het aardgas weer in stroom.” Daarbij wordt gebruikgemaakt van het huidige aardgasnet. 

Lees ook: Bluekens: ‘Begin met energie’