Marc Damen is docent toegepaste psychologie een geeft les in Vitaliteit & Preventie. Hij wil erachter komen hoe je bijvoorbeeld chauffeurs kunt verleiden om hun leefstijl te veranderen. Hij is gestart met een promotieonderzoek naar gezondheidsprogramma’s voor chauffeurs en anderen vanuit de hogeschool. Hij hoopt aanknopingspunten te vinden waardoor chauffeurs langer een gezond leven gaan leiden. Een van de ideeën waarmee hij rondloopt, is bijvoorbeeld het realiseren van kleine fitnessruimtes in containers die op parkeerplaatsen worden neergezet. Chauffeurs kunnen op die manier tijdens hun pauze aan hun conditie werken. Misschien werkt dat beter dan chauffeurs te adviseren om onderweg salades te eten?
Gezond leven: begin met een middagwandelingetje
"Het is belangrijk om vitaal aan het werk te blijven, nu we langer moeten doorwerken", zegt Damen. "Duurzame inzetbaarheid is daarmee een belangrijk thema voor veel bedrijven. Wist je dat mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) eerder gezondheidsklachten krijgen en uitvallen dan mensen die hoger zijn opgeleid?" Vandaar ook zijn promotieonderzoek 'Deelname van lage SES-groepen aan gezondheidsprogramma’s op het werk'. Een voorbeeld van deze groep zijn chauffeurs. "Uit gesprekken die ik al met de doelgroep heb gevoerd, blijkt dat het niet in de cultuur van een chauffeur past om een middagwandelingetje te maken of een salade als lunch te nemen.”
De praktijk is weerbarstig
Damen wil weten hoe het komt dat lager opgeleiden minder vaak meedoen aan leefstijlprogramma's dan hogeropgeleide mensen. Daarnaast wil hij achterhalen hoe hij praktisch geschoolden kan motiveren wel mee te doen aan die programma's die werkgevers bieden. "Het lijkt erop dat laaggeschoolden andere prioriteiten hebben dan mensen die alles financieel op orde hebben. Daarbij is het voor een chauffeur vermoedelijk lastiger om tussendoor een uurtje te sporten in vergelijking met iemand die op kantoor werkt."
Onacceptabel
Damen is al jaren bezig met het thema 'leefstijl'. "Hoe krijg je mensen zover dat ze hun gedrag veranderen? Welke factoren spelen mee? Met met een lagere sociaaleconomische status gaan me echt aan het hart. Ze leven niet alleen korter, ze leven ook achttien jaar lang in minder goede gezondheid. Dat is niet te accepteren." De komende vier jaar hoopt Damen inzicht te krijgen in wat deelname aan leefstijlprogramma's bij deze doelgroep beïnvloedt. "Hoe kan ik praktisch geschoolde mensen bereiken en verleiden deel te nemen aan leefstijlprogramma's, en hoe kan ik de gezondheidscultuur veranderen? Nu beperk ik met tot de transport- en logistieksector, maar hopelijk kan ik dat breder trekken naar bijvoorbeeld schoonmakers en de bouw.”
Meedoen aan het onderzoek?
Het promotieonderzoek 'Deelname van lage SES-groepen aan gezondheidsprogramma’s op het werk’ van Marc Damen wordt betaald door ZonMW en de HAN en wordt gedaan in samenwerking met STL. Sarah Detaille van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen begeleidt het onderzoek. De onderzoekers zijn nog op zoek naar chauffeurs, logistiek medewerkers en technici die mee willen werken aan het onderzoek. Een interview duurt een halfuur tot drie kwartier. Vragen gaan over leefstijl en redenen om wel of niet begeleiding te zoeken bij het verbeteren van de eigen gezondheid. Mail bij interesse naam en telefoonnummer naar [email protected]. Deelnemers krijgen een VVV-bon van € 20.
Leefstijl veranderen. Hoe dan?
Damen heeft al voorzichtig wat toekomstbeelden. "Naast de bovengenoemde containers op parkeerplaatsen of bedrijventerreinen waar chauffeurs work-outs kunnen doen, is het ook mogelijk ze via een app te motiveren.” Uit gesprekken heeft Damen al opgehaald dat chauffeurs wel gezonder willen leven, maar niet weten hoe. Ook heeft hij nog wel al wat praktische tips:
Zet liever kleine stappen. Stappen die gemakkelijk in te passen zijn in het dagelijks leven. Dat is beter dan doelen stellen die moeilijk vol te houden zijn. Vervang bijvoorbeeld witbrood en witte pasta door volkorenbrood en volkoren pasta. Neem appels mee voor onderweg in plaats van Snelle Jelles (waar veel suiker in zit). Pak een fles water in plaats van een fles cola. Of loop een paar rondjes tijdens het laden en lossen. Door zo een paar kleine dingen te veranderen, kan dat bij elkaar opgeteld veel effect hebben. Dat is zeker zo als het het langere tijd wordt volgehouden.
Genieten mag! Veel mensen hebben het idee dat ze bij een gezonde leefstijl alle leuke en lekkere dingen moeten afzweren. Als je dat inderdaad doet, maak je het voor jezelf heel moeilijk. Blijf daarom genieten van het leven. Zondig, maar doe dat wel met mate. Als je bijvoorbeeld gek bent op frites, moet je die blijven eten. Je zou wel kunnen kijken of het je bijvoorbeeld lukt minder vaak frites op je menu te zetten of als je frites eet, een wat kleinere portie te pakken. Combineer de gele staafjes ook met wat groenten. En neem eens ovenfrites in plaats van gefrituurde frites (deze bevatten minder vet).
Houd je doel goed voor ogen. Schrijf op een briefje wat je precies voor ogen hebt (waar doe je het voor?). Houd dat steeds in je broekzak. Of draag een foto van je kleinkinderen bij je als je gezond wilt blijven om met hen te kunnen spelen. Op momenten dat het moeilijk is om de gezonde leefstijl vol te houden, kan het briefje of de foto je motiveren.
Maak het voor jezelf gemakkelijker. Maak de gewoonte die je niet meer wilt, voor jezelf minder gemakkelijk. Zet koekjes of chips bijvoorbeeld achter in de keukenkast. Spreek met jezelf af dat als je een koekje wilt, je die niet voor de tv mag opeten, maar in de keuken en met mes en vork. Zorg dat er bananen naast de bank staan. Zo nuttig je als je trek krijgt, eerder een banaan dan een ongezonde snack. Of leg sigaretten niet voor het grijpen en bewaar de witte stokjes en de aansteker op verschillende plekken.
Doe het samen. Zoek medestanders, bijvoorbeeld je collega’s of vrienden. We zijn namelijk beter in staat om gedrag vol te houden als we het samen doen. Dus vind iemand met wie je samen sport of wandelt. Of stop tegelijkertijd met anderen met roken en steun elkaar om het vol te houden.
Mooi is als je de afdeling of het bedrijf waarvoor je werkt, meekrijgt. Je gaat bijvoorbeeld samen bewegen voor het goede doel. Of je organiseert een wedstrijd: wie zet de meeste stappen of verliest het meeste gewicht?
Zorg voor steun vanuit thuis. Zeker als je je eetpatroon wil veranderen, is het belangrijk dat je thuisfront meedoet. Als degene die kookt, voor iedereen verschillende maaltijden moet gaan maken, is het niet vol te houden.
Wanneer je veel van huis bent, zal je partner het waarderen als je je vrije tijd met je gezin doorbrengt. Bedenk dan hoe je dat op een actieve en leuke manier samen kunt doen, bijvoorbeeld door in het weekend te fietsen of wandelen met je gezin.
Probeer oorzaken van ongezond gedrag aan te pakken. Als je uit verveling rookt, zoek dan een andere bezigheid voor deze momenten. En als je red bull drinkt om wakker te blijven, dan slaap je misschien niet genoeg. Vind dan uit hoe je bijvoorbeeld meer rust kunt krijgen. Van koffie weten we dat het invloed heeft op slaap, maar ook alcohol en chocola houden je wakker.
Spreek met je leidinggevende over je gezondheid. Maak je je zorgen over je gezondheid of ben je benieuwd hoe je je leefstijl kunt verbeteren? Praat dan eens met je leidinggevende. Veel werkgevers bieden mogelijkheden om bijvoorbeeld met een leefstijlcoach te overleggen. Zo’n coach kan samen met jou kijken wat je wilt bereiken en met je meedenken over de manier om dat voor elkaar te krijgen.
Chauffeurs zijn er soms huiverig voor om met een coach te gaan praten. Ze hebben het idee dat diegene ze gaat vertellen wat ze allemaal wel en niet mogen of moeten. Maar dat is niet de werkwijze van leefstijlcoaches. Samen met jou zoeken ze naar de mogelijkheden om als chauffeur langer te genieten van een goede gezondheid.
