Normaal gesproken is voor voertuigen die zwaarder zijn dan 3.500 kg een C-rijbewijs nodig. Elektrische busjes wegen door de zware batterijen meer dan even grote varianten op fossiele brandstoffen. Om ondernemers de ruimte te geven om te verduurzamen, gedoogt de overheid sinds 2019 dat mensen met een B-rijbewijs elektrische bussen van rond de vier ton besturen. Voor hen geldt nu nog een uitzonderings- of gedoogregeling tot 1 juli 2024. Eerder leek het erop dat het kabinet met nieuwe wetgeving zou komen, waardoor een B-rijbewijs daarná ook genoeg zou zijn, maar die wetgeving is voorlopig van de baan.
Vanuit het bedrijfsleven wordt verbolgen gereageerd. De bestuurders van ongeveer duizend elektrische bestelbussen kunnen over ruim een half jaar niet meer met een B-rijbewijs de weg op. Het bleek te ingewikkeld om het verschil tussen elektrische en fossiele bussen in de wet vast te leggen. "Een moeilijke afweging waarbij de verkeersveiligheid meespeelt”, zegt de minister in een verklaring. Hij vindt het onwenselijk om een juridisch vage situatie te laten bestaan. Ook vindt hij het gezien de verkeersveiligheid terecht dat bestuurders van zwaardere voertuigen extra op rijvaardigheid worden getest. "De botsing met een zwaarder voertuig leidt tot een grotere kans op ernstig letsel."
“Er is al bijna geen beroepschauffeur te vinden en als die er is, laten we die dan voor zwaardere vrachtwagens behouden”
Onnodige hindernis
Organisaties als Transport & Logistiek Nederland (TLN), VNO-NCW en MKB-Nederland vinden dat de gedoogregeling veel te snel wordt afgebouwd. "Veel te kort en onacceptabel", stellen ze in een gemeenschappelijke verklaring.
De organisaties vrezen dat ondernemers met duurzaamheidsambities onnodig op kosten gejaagd worden en noodgedwongen zullen kiezen voor een bestelauto met dieselmotor. "Veel bestuurders van elektrische bestelauto's beschikken namelijk niet over een groot rijbewijs. Dit is een onnodige hindernis op weg naar duurzame logistiek en leefbare binnensteden. Er is al bijna geen beroepschauffeur te vinden en als die er is, laten we die dan voor zwaardere vrachtwagens behouden. Er is veel geïnvesteerd in elektrische bestelwagens tot 4.250 kg met het oog op de komende zero-emissie zones. Om de benodigde wetgeving in te voeren is minstens een jaar nodig”, lieten de organisaties weten.
Ondernemers zullen hierdoor eerder kiezen voor de bestelauto met dieselmotor. De verkoop van nieuwe elektrische bestelauto’s dreigt stil te vallen. Het verder verduurzamen en leefbaarder maken van binnensteden en winkelgebieden wordt vertraagd. Bestuursvoorzitter Elisabeth Post van TLN wijst erop dat er een praktijkproef is geweest, die uitwijst dat het besturen van een elektrische bestelauto met een B-rijbewijs geen risico vormt voor de verkeersveiligheid. De sector wil voorkomen dat elektrische bestelauto’s, die nu gebruik maken van de regeling tot 1 juli 2024, tot stilstand komen.
Run op bestelwagens in 2024
Brancheverenigingen RAI Vereniging en Bovag voorspellen dat er volgend jaar 78.000 bestelwagens worden verkocht, duizenden meer dan dit jaar. In 2025 vervalt namelijk de vrijstelling voor de aanschafbelasting voor bestelwagens, en de branche verwacht dat deze ontwikkeling, naast het effect van de invoering van de zero-emissie zones, gaat zorgen voor een hogere verkoop.
Het effect van de invoering van de uitstootvrije zones is volgens de RAI Vereniging tweeledig. Het jaagt de verkoop van elektrische bestelbussen aan, maar leidt vóór de invoering wellicht ook op een run op dieselbusjes die nog een aantal jaar wel de stadscentra in mogen. Het aantal verkochte elektrische bestelauto’s nam toe van 3.139 in de eerste drie kwartalen van 2022 naar 7.434 in diezelfde periode dit jaar.
Elektrische bestelauto’s aan de kant
De afgelopen jaren hebben vervoerders al miljoenen euro’s geïnvesteerd in elektrische bestelauto’s, die bestuurders hebben met een B-rijbewijs. Als de huidige regeling per 1 juli 2024 stopt, dan zou dat er bijvoorbeeld bij een bedrijf als DHL voor zorgen dat honderden elektrische bestelauto’s aan de kant worden gezet. Roelof Hofman, coo bij DHL: “Een bedrijf als DHL kan een investering van 40 miljoen euro letterlijk langs de weg parkeren en wij niet alleen. Maar nog teleurstellender is dat de overheid de energietransitie van de sector hiermee dwarsboomt. De overheid die ons eerst opriep deze investering te doen, legt diezelfde bussen nu de facto aan de ketting.”
Lees ook: Met B-rijbewijs rijden in zero—emissie bestelauto mag
Uitbreiding gaat niet door
Ook Marco Scholten van Bode Scholten in Zoetermeer, gespecialiseerd in (stads)distributie en partner van TransMission, laat weten dat het niet meer rendabel is om een elektrische bus aan te schaffen. “Met het oog op de toekomstige zero-emissie zones in grote steden hebben we in juni in twee elektrische bestelwagens van 4.250 kilo geïnvesteerd. Om onder de 3.500 kilo te blijven na 1 juli, kunnen we hiermee straks nog maar 500 kilo laden, omdat we met chassiscabine rijden. Dit is een afname van 48% laadvermogen. De geplande investering in 2024 voor uitbreiding met vier elektrische bussen gaan wij niet doen. Wij gaan dieselvoertuigen kopen. Deze gaan we tot 31 december 2027 inzetten in de zero-emissie zones, waarvan wij er vijf in onze bezorgregio van TransMission hebben. Dit betekent een afschrijving binnen drie jaar in plaats van zes jaar.”
Duurzaamheid Postnl in de weg
Postnl reageert teleurgesteld: “In ons eigen wagenpark hebben we in totaal 2.500 elektrische voertuigen. Hiervan valt 1% per 1 juli 2024 onder de nieuwe wetgeving. Hoewel de directe impact dus beperkt is, heeft dit wel gevolgen voor onze toekomstige beslissingen op het gebied van duurzaam vervoer. Eerder stond gepland om meer dan 200 dieselauto’s van ons eigen wagenpark te vervangen door elektrische bestelbussen die een gewicht van meer dan 3.500 kilo hebben. Dit wordt door de nieuwe wetgeving flink bemoeilijkt. We zijn teleurgesteld, omdat deze ontwikkeling onze duurzaamheidsdoelen in de weg staat.”
