Logistiek Café: hoge kosten duurzame logistiek nog struikelblok

Een kleine 50 aanwezigen - vooral (onder)aannemers en ook enkele leveranciers en transporteurs - lieten zich tijdens het Logistiek Café bijpraten over hoe slim en rendabel (ver)bouwen in Limburg mogelijk kan blijven, ook richting de toekomst. Zuid-Limburg Bereikbaar organiseerde de bijeenkomst niet zonder reden; er zit namelijk behoorlijk wat aan te komen voor de bouw en haar onderaannemers, en dus ook voor transporteurs. Denk aan hogere duurzaamheidseisen van opdrachtgevers, zero-emissie zones, strengere stikstofnormen, et cetera.

Bouwlogistiek verduurzamen is niet eenvoudig. Duurzamer rijden brengt doorgaans namelijk behoorlijk wat meerkosten met zich mee.

Sneller emissies voorspellen

Logistiek makelaar Miranda Volker van Zuid-Limburg Bereikbaar presenteerde een nieuwe methode die de Topsector Logistiek ontwikkelt. Die moet de stikstofemissie van een bouwproject al in een vroeg stadium inzichtelijk maken. Zij verving Leon Simons van de Topsector Logistiek.

De Topsector heeft van diverse ministeries de vraag gekregen hoe emissies sneller te voorspellen, zodat bouwvergunningen ook eerder verleend kunnen worden en de bouw kan doorgaan. “Daarom werken Simons en zijn team aan een methode die bouwondernemingen helpt om al eerder in de ontwerpketen, in de preplanningsfase, de stikstofemissie van een bouwproject helder te krijgen. En te weten of deze past binnen de vergunningsruimte of dat bijsturen noodzakelijk is, bijvoorbeeld door méér elektrische vrachtwagens of elektrisch bouwmaterieel in te zetten”, legde Volker uit.

Verwarrend

Inmiddels is al een eerste dashboard beschikbaar. Daar kunnen bouwondernemers, vooruitlopend op de nieuwe methode, mee werken. De nieuwe methodiek moet medio 2024 gereed zijn. “Topsector Logistiek zoekt ondernemers die willen experimenteren met het dashboard. Heeft u belangstelling? Meld dit dan!”

Uit reacties van de aanwezigen bleek dat meerdere partijen al werken aan dergelijke rekenmodellen. “Het is wel belangrijk dat er uniformiteit komt, dus dat niet straks sprake is van 20 verschillende modellen”, benadrukte een aanwezige. In een reactie werd onderstreept dat de methode van de Topsector juist moet bijdragen aan de gewenste uniformiteit.

Ook werd aangegeven dat stikstof en CO₂ vaak door elkaar worden gehaald in de discussies over verduurzaming. “Dit is erg verwarrend”, gaf een aanwezige ondernemer aan. “Anderzijds: met slimme bouwlogistiek zet je waarschijnlijk zowel stappen qua stikstof- als qua CO₂-reductie. Twee vliegen in één klap dus.”

Onderaannemers meekrijgen

Wat er al concreet gebeurt op het gebied van duurzaam bouwen, vertelden Bramske van Beijma van Ballast Nedam en Leon Verheggen van dochterbedrijf Laudy Bouw en Ontwikkeling. Beide bedrijven zetten in de afgelopen jaren al flinke stappen op het gebied van CO₂-reductie, zowel in de eigen bedrijfsvoering als op de bouwplaats. Laudy Bouwservice heeft bijvoorbeeld recent een nieuwe locatie betrokken die CO2-neutraal is. Het pand draait volledig op eigen zonnepanelen en op groene stroom . Het heeft geen gasaansluiting. En Ballast Nedam heeft in 2022 42,2% CO2 (ton CO2 per mio euro omzet) reductie behaald ten opzichte van 2019.

Van Beijma gaf aan dat opdrachtgevers ook steeds meer eisen stellen op dit vlak. “Dit verschilt echter wel qua type opdrachtgevers: publieke opdrachtgevers gaan hierin doorgaans verder dan opdrachtgevers in de particuliere markt.”

Beide sprekers gaven aan dat het niet eenvoudig is om onderaannemers mee te krijgen in deze ontwikkeling. Daarbij gaat het ook om transport van en naar de bouwplaats. “Vooral wat dit betreft zijn er nog grote stappen te zetten qua CO₂-reductie”, zei Van Beijma. “Maar dat is niet eenvoudig: duurzamer materieel, en ook duurzame vrachtauto’s, zijn namelijk kostbaar en er zitten lange levertijden op. Soms tot wel anderhalf jaar.”

Verheggen erkende dat het niet eenvoudig is om onderaannemers op het spoor te krijgen van verduurzaming. “Maar we moeten wat dit betreft wel stappen voorwaarts zetten. Zeker omdat je vanaf 2025 niet meer met bepaalde soorten transport de binnensteden in kan en niet meer met bepaald soort bouwmaterieel mag werken. Dit vanwege de introductie van zero-emissie zones. We gaan daarom het gesprek aan met onderaannemers, om hen te betrekken in dit proces en duidelijk te maken dat zij wat dit betreft ook een bijdrage moeten leveren. Kortom: we zijn stappen aan het zetten, maar hebben onderaannemers en leveranciers nodig om tot een next step te komen.”

Samenwerking in de keten

Het feit dat duurzamer transport doorgaans aanzienlijk duurder is, kwam tijdens de middag meerdere keren ter sprake. “Iedereen staat in de startblokken om te investeren in verduurzaming”, onderstreepte een transporteur. “Maar wat moet het dan zijn: waterstof of elektrisch? En dit is wel lastig, want vaak gaat het om investeringen die drie keer zo hoog zijn als gebruikelijk. Er moet dan wel een verdienmodel aan gekoppeld zijn.”

Bramske van Beijma onderkende dit en gaf aan dat Ballast Nedam, dat meerdere transportbedrijven inhuurt, in dit kader een speciale samenwerking is aangegaan met transportbedrijf De Bruyn. “Zij hebben voor ons twee elektrische vrachtwagens aangeschaft en wij hebben op papier gezet dat wij hier een x-aantal jaren gegarandeerd gebruik van zullen maken. Op die manier kunnen zij een sluitend businessmodel realiseren. Daarbij doen wij leerervaring op met zero-emissie transport. We gebruiken die trucks onder andere voor de aanvoer van materialen op de bouwplaats of in combinatie met een elektrische betonmixer op de bouwplaats zelf. Maar er zijn nog wel wat uitdagingen. Zo is de actieradius van een elektrische truck, die zwaar beladen is, bijvoorbeeld veel minder groot.”

Deze constructie kon op waardering rekenen vanuit de zaal. “Dit is een prachtig voorbeeld van samenwerking in de keten”, gaf een aanwezige aan.

Lees ook: Stikstof in de bouw moet omlaag

Ook later, in de paneldiscussie, kwam naar voren dat duurzamer transport doorgaans kostenverhogend werkt. “Daarom vraagt dit ook om extra waardering van de opdrachtgever, hij moet er iets extra’s voor over hebben”, zei Van Beijma.

Leon Verheggen wist het treffend te verwoorden: “Je hebt de volledige keten nodig om te komen tot duurzamere bouwlogistiek. Iedereen moet zijn steentje bijdragen.”

Er werd ook wel aangehaald dat er subsidies beschikbaar zijn voor emissieloos materieel. Dankzij die tegemoetkomingen zijn bijvoorbeeld veel elektrische bestelwagens onder de streep nu al goedkoper dan dieselbestelwagens. Daarnaast benadrukte Michel Oldenburg, logistiek makelaar bij Zuid-Limburg Bereikbaar, dat er veel winst te boeken is door niet alleen te verschonen, maar ook te verslimmen. “Bijvoorbeeld door inzet van bouwhubs, het bundelen van vrachten, vervoer over water en samenwerking tussen (onder)aannemers. Daarmee kun je behoorlijk wat geld besparen.”

‘Ver-van-mijn-bed-show’

Een ondernemer gaf een dat de themamiddag hem wel wakker had geschud. “Persoonlijk hoor ik van opdrachtgevers nog weinig over dat het allemaal duurzamer moet. Van de week kreeg ik wel een vraag over wat het zou kosten om een project emissieloos te realiseren, maar ik had eerlijk gezegd geen idee. Datgene wat ik hier hoor is voor mij, en voor veel andere ondernemers, dan ook nog een ver-van-mijn-bed-show. En er zijn dus ook nog veel vragen en uitdagingen.”

Miranda Volker noemde dit ‘een treffend signaal’. “Dit geeft wel aan dat nog lang niet de hele bouwketen bezig is met verduurzaming en emissieloos werken. En juist daarom is het goed dat we bijeenkomsten als vandaag organiseren, om van elkaar te leren.”

Een transporteur in de zaal haakte hierop in: “Als duurzamer werken ook goedkoper zou zijn, zou het allemaal veel eenvoudiger zijn. Zaken als stikstof en CO₂ zijn voor veel ondernemers behoorlijk ingewikkeld.”

Ervaringen elektrisch rijden

Naast het kostenplaatje werd nog ingegaan op de ervaringen van chauffeurs met elektrische vrachtwagens. Mark Luikens van Zuid-Limburg Bereikbaar gaf aan dat deze over het algemeen positief zijn. “Dat komt mede doordat de wagens een steeds grotere actieradius krijgen. Vier jaar geleden lag deze nog op honderd kilometer, inmiddels is twee- tot driehonderd kilometer gangbaar en de komende jaren gaan we richting de vijfhonderd kilometer. Het gaat dus heel hard vooruit. Veel vrachtwagenchauffeurs zijn enthousiast over het elektrisch rijden en geven aan dat ze uitgeruster thuiskomen. Natuurlijk, er zitten ook nadelen aan, maar dat is inherent aan een transitie.”