Transport wordt duur en complex

Het transport wordt in de komende tijd duur en complex. Dat is één van de conclusies van het onderzoek dat is uitgevoerd door Panteia. Koplopers uit de sector vanuit diverse disciplines en deelmarkten hebben aan de studie meegewerkt.

Aan de horizon verschijnen grote financiële uitdagingen door de verduurzaming. Naar verwachting zijn er in 2030 ruim 11.000 zero-emissie vrachtauto’s (boven de 3.500 kg) nodig om het toenemende aantal zero-emissie zones te bevoorraden. De kosten hiervan, inclusief de benodigde laadinfrastructuur, schat Panteia op € 3,3 miljard. Alle vrachtvoertuigen omzetten van diesel naar elektrisch kost circa € 33,6 miljard extra. Dit komt neer op ongeveer € 200.000 extra kosten per voertuig (boven 3.500 kg), met de aanschaf van laadinfra daarbij inbegrepen.

Dit bedrag komt bovenop de € 20,6 miljard die de sector ‘gewoonlijk’ kwijt zou zijn als alle vrachtvoertuigen worden vervangen voor een dieselvariant. De totale investeringskosten voor het aanschaffen van al deze elektrische vrachtvoertuigen ligt dus op € 54,2 miljard.

Kostprijs omhoog

Daarnaast krijgen transportbedrijven te maken met hogere loonkosten door de krappe arbeidsmarkt en grote investeringen in digitalisering. Ook de CSRD-wet doet een beroep op ICT. Bedrijven moeten namelijk duurzaamheidsrapportages gaan opstellen. Vanaf 2026 gaat bovendien de vrachtwagenheffing in. Dat betekent dat vrachtwagens gaan betalen per kilometer die ze rijden. Een voertuig dat schoner, zuiniger en lichter is, is een lager tarief kwijt.

Door dit alles gaat de kostprijs van transport omhoog. Veel bedrijven zetten in op efficiencyverbetering en schaalvergroting om kostenstijgingen op te vangen. Maar vanwege de grote investeringen hebben bedrijven ook behoefte aan financiering van kapitaal. Veel ondernemers willen elektrische vrachtwagens financieren door een gedeeltelijke lening bij een bank. Maar volgens het rapport gaat dat niet altijd lukken. Een bank kijkt namelijk naar de solvabiliteit.

Momenteel is de gemiddelde solvabiliteit in de transport- en logistieke sector 28,5%, aldus Panteia. Aangezien een elektrische vrachtwagen driemaal zo duur is als een dieselvariant, gaat de solvabiliteit bij aanschaf van een uitstootvrije variant snel omlaag. Een alternatief is vrachtwagens leasen. Op die manier kan een hoger bedrag worden gefinancierd en kunnen bedrijven de betalingen meer spreiden.

Lees ook: Ceo MAN Alexander Vlaskamp: "Elektrificatie zit vol uitdagingen"

Leiderschap en verandermanagement

In de gesprekken met ondernemers merkt Bode dat er veel onzekerheid is op welke manier zij moeten investeren in zero-emissie vervoer. “Er leven veel vragen op dit gebied. Verduurzaming is complex. Daarom neemt het belang van leiderschap en verandermanagement toe, evenals dat van wendbaarheid en flexibiliteit van een bedrijf. Het aantal ontwikkelingen volgt elkaar sneller op dan in het verleden. Vandaar dat bedrijven sterker moeten inzetten op het direct kunnen inspelen op wat er komt. De kwaliteiten en competenties die bedrijven van medewerkers vragen, nemen toe. De vraag naar hoger opgeleid personeel groeit.”

Voor kleinere bedrijven kan de lat te hoog komen te liggen bij de verduurzaming. “Ook vergen veel investeringen een groter transportvolume, om stijgende vaste lasten te kunnen dragen. Grote bedrijven streven daarom naar schaalvergroting.”

Prijsverhogingen

“Met het duurder wordende transport is het wél de vraag of klanten de prijsverhogingen die ze eerder wel wilden betalen vanwege de druk op de capaciteit door de volumestijgingen na corona, en de stagnerende afleveringen van nieuw materiaal, in de komende tijd nog zullen accepteren. Dit ook omdat de economische groei inmiddels een stuk lager is geworden.”

“Je merkt dat slechts een minderheid van klanten voor duurzaam transport wil betalen. Er is bij verladers geen grote bereidheid om hiervoor de portemonnee te trekken. Voorlopig zien we op bedrijfsniveau een vloot met een mix van zero-emissie en brandstof motoren. Nu is de TCO – total cost of ownership - van een elektrische vrachtwagen hoger dan van een dieselvoertuig. De rare situatie doet zich voor dat je als ondernemer moet investeren in een elektrische vrachtwagen met een hogere TCO, als je de CO2-uitstoot wilt reduceren. Hiermee wordt de elektrificatie via de kasstroom dus eigenlijk betaald door het transport op diesel, als de hogere kostprijs niet één op één doorberekend wordt. Daarom blijft onze boodschap: focus je niet alleen op elektrische vrachtwagens bij de CO2-reductie.”

Koplopers

Ondanks de zorgen ziet Bode dat koplopers in het wegtransport het goed voor elkaar hebben. “Wat de verduurzaming betreft, zijn zij al vroeg begonnen met de aanschaf van één of enkele elektrische vrachtwagens en de aanleg van laadinfrastructuur. Koplopers kijken vaak twee tot drie jaar vooruit. Maar de verduurzaming dwingt hen langer vooruit te blikken tot zeven à acht jaar. Wat zit daar achter de horizon? Welke risico’s loop je, als je nu investeert in elektrische vrachtwagens? Hoe snel het gaat met de verduurzaming, is niet bekend. Hier zijn verschillende scenario’s voor opgesteld, maar welke er werkelijkheid wordt? We weten het niet, maar de tijd voor voorbereiding dringt.”

“Veel ondernemers hebben een unheimisch gevoel over de verduurzaming op de langere termijn. Er zijn veel onzekerheden. De risico’s liggen achter de horizon. Hoe ga je bijvoorbeeld volgens de CSRD-richtlijn rapporteren over de CO2-reductie bij uitbesteed vervoer door kleinere bedrijven? Ze zullen moeten meedraaien op jouw systeem. Dat geldt waarschijnlijk ook voor het opladen, als zij kiezen voor elektrisch vervoer. Verduurzaming is wél belangrijk. Het klimaat wacht niet. Pak je rol als logistiek dienstverlener en denk over verduurzaming na, maar doe dat niet alleen. Laat het niet na om in gesprek te gaan met de klant!”