Zo’n 400 mensen, grotendeels deelnemers aan het Lean & Greenprogramma, komen opdagen in de havenstad. Zij kunnen kiezen uit tien sessies om inspiratie op te doen op het gebied van energietransitie, klimaatdoelstellingen, wet- en regelgeving en nog veel meer. Daarnaast is er het Innovatieplein waar partners van Lean & Green, zoals vrachtwagenfabrikanten, een stand hebben. Tijdens de lunch liggen de vegetarische en voornamelijk bruine broodjes voor het grijpen. Helemaal in het kader van de duurzaamheidsgedachte van Lean & Green, bevestigt projectleider Jan van Nunen.

“Het klimaat is geen sexy onderwerp”, moet Jan Pronk van BigMile even later van het hart vanaf het podium. Zijn bedrijf biedt inzicht in de CO2-voetafdruk van bedrijven. “Maar volgens de (toekomstige) wet moet je je uitstootdata wel op orde hebben. En de vraag om die gegevens komt bij de logistieke sector terecht. Duurzaamheid is onderdeel geworden van je business case.” Of je het wilt of niet.

Solvabiliteit neemt af

Een elektrische truck is een mooi voertuig, vindt ook Thomas van Noort van TVM verzekeringen, die inmiddels het toneel heeft bestegen, “maar de solvabiliteit van een bedrijf neemt af (verhouding eigen vermogen-vreemd vermogen op de balans, red) door de aanschaf van zo’n elektrische vrachtwagen. Een diesel is in de aanschaf een factor 3 goedkoper. Aan de andere kant: wat zo’n diesel waard is in 2030, is ook onbekend.”

“Financiering voor elektrisch is nodig”, vult Machiel Bode van ING hem aan. “Daarbij is de essentie of de onderneming zijn verplichtingen kan opbrengen. En het bedrijf moet de kosten natuurlijk ook doorberekenen aan de klant.” Bart Banning van ABN AMRO, die even later aanschuift, sluit zich hierbij aan. “De kosten worden hoger”, stelt ook hij vast. “En die moeten we in de hele keten oplossen, niet alleen in het transport.”

Lees ook: 5 vragen over de energietransitie voor Europarlementariër Caroline Nagtegaal

Achter de horizon

TVM en ING presenteren deze dag het gezamenlijke onderzoek ‘Verleg je horizon’, sectorstudie transport en logistiek (zie kader). De ING-man schetst de moeilijkheid van deze tijd. Het effect van de inspanningen van vandaag ligt achter de horizon. Onzichtbaar op dit moment, en ver weg in de tijd.

Van Noort brengt nog even het Laadpleinspel van zijn werkgever onder de aandacht. Dat kun je spelen na een afspraak met zijn werkgever. Daarbij komen de aspecten van zo’n faciliteit aan bod: bijvoorbeeld de plaats van de laders, de rijrichting en de transformator. En hij stelt: “Het niveau van het personeel wordt door alle ontwikkelingen hoger.” Bode haakt hierop in. “Verduurzamen kan niet zonder digitalisering en dat heeft impact op de arbeidsmarkt.”

Netcongestie is het onderwerp dat Alexis Fischer van Vattenfall op de valreep bij de kop neemt (zie kader). “Ook al is het net ‘vol’, er zijn wel degelijk mogelijkheden. Momenteel doen wij pilots.”

De eerste handdruk

Met het doel om te verduurzamen zijn momenteel 260 bedrijven lid van Lean & Green Nederland. Dat zijn voornamelijk Nederlandse verladers, vervoerders en logistiek dienstverleners. Sinds vorig jaar zijn 25 bedrijven toegetreden. 21 ondernemingen zijn inmiddels gestart met CO2-reductie. Daarvoor kunnen ze een (volgende) Star behalen. 28 bedrijven hebben dit jaar daadwerkelijk een nieuwe Star in de wacht gesleept.
De aanpak van Lean & Green is samenwerken, kennisdelen en inzetten van slimme, effectieve maatregelen. “Je bent verrast als je ziet wat je kunt bereiken als verladers en vervoerders bij elkaar komen om te praten over verduurzaming, het thema waar ze moeite mee hebben. En samenwerken begint met een eerste handdruk. Als mensen elkaar vaker zien, pakken ze sneller de telefoon om elkaar advies te vragen. Bijvoorbeeld over het doorberekenen van biobrandstof.”
Lean & Green werkt ook internationaal. Momenteel is het actief in vijftien landen, onder andere in Canada. De organisatie organiseerde een nationale en een internationale (gratis) summit omdat belangrijke thema's hier in andere landen niet hetzelfde zijn. "Wij hebben last van netcongestie", legt Projectmanager Jan van Nunen uit. “Maar dat is geen probleem in Duitsland.”
De bijdrage die je in ons land betaalt voor deelname is afhankelijk van de grootte van het bedrijf. Bij 1 tot 50 personeelsleden kost het 800 euro, bij 51 tot 250 medewerkers is het prijskaartje 1.600 euro en bij meer dan 250 personen betaal je 2.400 euro.

Vattenfall: netcongestie fictief probleem

Netcongestie lijkt een issue, maar is het niet. Energie is wel degelijk beschikbaar. “Netcongestie is deels een administratief probleem”, zegt Alexis Fischer, business developer renewables van energieleverancier Vattenfall. In een benedenzaaltje van de Schiecentrale legt hij uit: “Bedrijven nemen veel minder energie af dan je zou verwachten op basis van hun contract. Het contract is gebaseerd op piekmomenten.” Daardoor is er op veel tijdstippen wel stroom beschikbaar.

Hij toont een grafiek met het verbruik van drie bedrijven. Zij halen bijna nooit hun maximum, en de piekmomenten vallen niet samen. “In dit geval is er in de nacht maar liefst vijf megawatt beschikbaar. In een vrachtwagen gaat 400 kWh. Je zou dus een laadhub kunnen bouwen waar ’s nachts 100 vrachtwagens worden opgeladen”, spiegelt hij voor. Liander gaat in de toekomst groepscontracten aanbieden. “Dan kun je vermogen uitwisselen.”

Zelf elektriciteit opwekken is ook een mogelijkheid. “Ik hoop dat er dan geen dieselaggregaat wordt ingezet”, knipoogt Fischer. Hij doelt op zonnepanelen op het dak en batterijen. Zo zijn batterijen met ethanol in ontwikkeling. “Volgend jaar komen er exemplaren met een vermogen van vijf megawatt.”

Je kunt batterijen ook gebruiken voor handel. “Als de prijs van elektriciteit laag is, laad je op. Als die hoog is, ontlaad je. Zo krijg je concurrentievoordeel.”

Lees ook: Start-up Eddy Grid helpt bedrijven bij de energietransitie

Horizon toont lastenverzwaringen

Forse lastenverzwaringen spelen de transport- en logistieke sector momenteel parten. Dat vermeldt het rapport ‘Verleg je horizon’ van ING en TVM verzekeringen. De oorzaken zijn de overgang naar zero-emissie transport, loonkosten die oplopen en grote investeringen in digitalisering. Bedrijven hebben dus behoefte aan financiering van kapitaal.

Tot 2030 is 3,3 miljard euro nodig voor verduurzaming, schat Panteia in het onderzoek. Dat geld is nodig voor 11.000 zero-emissie voertuigen die zwaarder zijn dan 3.500 kilo, en bijpassende laadinfrastructuur. Deze vrachtwagens moeten de zero-emissie zones in de steden gaan bevoorraden.

Vanaf 2026 gaat bovendien de vrachtwagenheffing in. Dat betekent dat vrachtwagens gaan betalen voor iedere kilometer die ze rijden. Een voertuig dat schoner, zuiniger en lichter is, is een lager tarief kwijt.

Transport- en logistieke bedrijven moeten flink investeren in IT. Volgens het rapport moeten er maatwerkoplossingen worden ontwikkeld en is er geen standaardoplossing beschikbaar. Ook de CSRD-wet doet een beroep op ICT. Bedrijven moeten namelijk duurzaamheidsrapportages gaan opstellen.

Veel ondernemers willen elektrische vrachtwagens financieren door een gedeeltelijke lening bij een bank. Maar volgens het rapport gaat dat niet altijd lukken. Een bank kijkt namelijk naar de solvabiliteit. Momenteel is de solvabiliteit in de transport- en logistieke sector 28,5%, aldus het rapport. Aangezien een elektrische vrachtwagen driemaal zo duur is als een dieselvariant, gaat de solvabiliteit bij aanschaf van een uitstootvrije variant snel omlaag. Een alternatief is vrachtwagens leasen. Op die manier kan een hoger bedrag worden gefinancierd en kunnen bedrijven de betalingen meer spreiden.

Lees ook: Joulz-CEO Sytse Zuidema verwacht grote vertraging in energietransitie