De transitie naar zero-emissietrucks is ingezet en zal de komende jaren alleen maar versnellen. Energie is dan het belangrijkste onderdeel van de kilometerkostprijs in transport. Dat is voor diesel natuurlijk niet anders, maar die prijs is altijd redelijk voorspelbaar.
Van elektriciteit is dat momenteel bepaald niet te zeggen. Sinds de zomer is de stroomprijs gigantisch gestegen. Betaalden we eerst nog 25 eurocent per kilowattuur, nu is dat bij niet vaste contracten vaak een euro per kilowattuur. Menig ondernemer zal zich inmiddels afvragen of overstappen op elektrische voertuigen nog wel verstandig is en hoe hij of zij slim kan omgaan met die hoge stroomprijs.
Schaarste van olie en gas
Hans van Cleef,energie-expert bij ABN AMRO, vreest dat de energiecrisis voorlopig niet voorbij is. “De prijzen op de verschillende energiemarkten zijn hoog als gevolg van de schaarste van olie en gas. En die schaarste gaat niet zomaar weg. Het bijbouwen aan duurzame en fossiele energie loopt achter en kost tijd.”
Het energiebeleid stoelt volgens Van Cleef op drie pijlers: klimaatdoelen, economie en leverzekerheid. “De afgelopen jaren is veel aandacht gegaan naar de klimaatdoelen, en terecht. Dit betekent wel dat er te weinig belangstelling is geweest voor de economische impact bij bijvoorbeeld inflatie en verminderde leverzekerheid, zoals die er op dit moment is. De oorlog Oekraïne-Rusland heeft ertoe geleid dat de situatie op de energiemarkten in rap tempo is verslechterd. De richting naar een krappe markt had zich jaren geleden al een beetje ingezet en dat zagen we dus wel aankomen. Maar zeker niet op dit niveau.”
Overstappen moet je doen
De vraag of de sector, gegeven de huidige situatie, dan toch moet overstappen op elektrische voertuigen, beantwoordt Van Cleef met een “Jazeker!”’
“In Parijs hebben we indertijd afgesproken dat we de broeikasgassen, waaronder CO2, gaan verlagen, zodat de temperatuur op aarde maximaal 1.5 graad stijgt. Transport is een belangrijke uitstoter. Daarom is het nodig om in te blijven zetten op elektrische voertuigen. Ook vanuit de overheid is er de druk om te blijven verduurzamen, dat geldt voor Europa, de VS en zelfs China. De exponentiele groei van zon- en windenergie gaat door.”
Concurreren met Azië
Aan een voorspelling van de stroomprijs over twee tot vijf jaar waagt Van Cleef zich niet. ‘De krappe markten blijven aanhouden. Olie en gas uit Rusland vallen weg en dat kan niet zomaar worden opgevangen. En bijvoorbeeld vloeibaar gas gaat nu naar de hoogste bieder. Dat is niet Europa. Wij moeten daarin concurreren met Azië en India. Zo heeft China een 27-jarig contract gesloten met Qatar voor vloeibaar gas. Dat laatste doen wij als Europa niet, omdat dat niet in lijn is met onze klimaatdoelen. Dus betalen wij een veel hogere prijs op de spotmarkt.”
En natuurlijk wordt er wel geïnvesteerd in fossiele brandstoffen en duurzame energie, maar dat is volgens Van Cleef te weinig om de tekorten van nu snel op te kunnen vangen. ‘Van investeringen nu, zie je pas over zeven jaar de effecten.’
Risico op hoge prijzen
Ook Lemé Kanters van Helleman Consultants constateert dat we achterlopen met investeringen in duurzame en fossiele energie. Met alle gevolgen van dien voor de stroomprijs. De vraag is wat de sector moet doen om het risico op enorme hoge prijzen af te dekken en de prijs laag te houden? “Risico en prijs zijn communicerende vaten. Hoe minder risico, des te hoger de prijs. Dat geldt overigens niet alleen voor stroom”, aldus Kanters.
Lees ook: RAI en TLN vragen kabinet om stroomgarantie voor uitbreidend elektrisch wagenpark
Als ondernemer kun je volgens hem zeker invloed hebben op het vastleggen van prijzen en het terugbrengen van de dreigingen. “Risico’s moet je beperken. De vraag is echter in hoeverre, want misschien zijn risico’s door te berekenen aan klanten. Ook moet je als ondernemer weten hoe flexibel je moet zijn om op de markt mee te kunnen en welk risico je kunt dragen. Verder moet de grootte van het aandeel energie in de totale kostenstructuur worden meegewogen. Het maakt nogal wat uit of dat 1% is of meer dan 30%. Daarnaast zijn er natuurlijk de bestaande contracten met klanten. Kunnen er met hen afspraken worden gemaakt om die hogere kosten door te berekenen op de middellange of lange termijn en zodoende de risico’s te beperken?”
Hoge stroomprijs
De gevolgen van de energiecrisis en de hoge stroomprijs merkt iedereen. Ook ondernemers moeten ermee dealen en daar zijn verschillende mogelijkheden voor. Zo kan er, om ieder gevaar uit te sluiten, een vaste stroomprijs worden afgesproken voor een bepaalde periode. De elektriciteitsprijs zal in dat geval hoger zijn, dan wanneer wordt gekozen voor volledige flexibiliteit. De prijs is dan lager, maar het risico groter. Een middenweg is, om verspreid over de looptijd van een contract meerdere kliks te kunnen doen en de elektriciteitsprijs voor kortere tijd tegen een bepaalde prijs vast te zetten.
“Je inkoopstructuur van stroom hangt af van hoe flexibel je als ondernemer kunt zijn met je bedrijf. Vragen die je moet beantwoorden zijn: hoe hoog zijn je energiekosten in verhouding tot de totale kosten; kies je voor elektrificatie van het transport; ga je voor zonnepanelen; is er voldoende capaciteit op het net, zowel om er stroom aan te onttrekken als om terug te kunnen leveren. Allemaal factoren om rekening mee te houden.”
Geen vaste contracten
Overigens bieden energieleveranciers op dit moment geen vaste contracten voor twee of drie jaar meer aan. Om risico’s te vermijden, zitten zij kort op de bal met korte-termijncontracten of volledige flexibele contracten met stroomprijzen die per uur of per maand gelden.
Kanters verwacht dat de stroomprijs op zeker 25 tot 30 eurocent zal blijven hangen. “Dat is twee keer het oude normaal. Deze hoge prijs, evenals de prijsfluctuaties en de onzekerheid die dat met zich meebrengt, werkt belemmerend voor de transitie naar zero-emissie transport. ‘In de basis is elektrisch nog steeds goedkoper dan diesel, maar met de schommelingen en prijzen van nu verandert dat elke dag. Elektrisch kan nu bijna niet tegen diesel opboksen, maar de TCO is nog steeds iets ten voordele van batterij-elektrisch. Hoe dat zich verder gaat verhouden, hangt af van vraag en aanbod en of er een recessie komt.”
Hoofdmeter voor kantoor
Aan Kanters vervolgens de vraag hoe ondernemers nu slim om kunnen gaan met de hoge stroomprijs? “We zijn gewend alle bedrijfsactiviteiten op een en hetzelfde energiecontract te gooien en dus de stroom voor eenzelfde prijs geleverd te krijgen. Je hebt als ondernemer echter de mogelijkheid voor een hoofdmeter te gaan en daarop bijvoorbeeld je kantoor en loods te laten lopen.”
“Je kunt daarnaast elders op locatie laadfaciliteiten hebben voor je vloot elektrische voertuigen. Daarvoor is het mogelijk om met een tweede meter dynamisch stroom in te kopen tegen een lager tarief. Daar kun je een apart contract voor afsluiten. Veel ondernemers weten niet dat dat kan. Je kunt dan als je heel flexibel bent met je bedrijf gebruik maken van de uren waarin de prijzen laag zijn. In de zomer vaak tussen 13.00 en 17.00 uur als de zonnepanelen hard werken of in deze periode in de nachtelijk uren. Dat verschuift steeds en dat moet je goed in de gaten houden. Het zelf opslaan van elektriciteit in een stationaire batterij zou een goed alternatief zijn, maar dat is nog erg duur.’
Lees ook: Aandacht voor knelpunten bij Zero Emissie Truck Debat
